Cалықтық тексеру нәтижелерін рәсімдеу әдістері
МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ
НЕГІЗГІ БӨЛІМ
1. Cалықтық тексеру нәтижелерін рәсімдеу әдістері
1.1 Камералдық бақылау нәтижелерін рәсімдеу әдістері
1.2 Рейдтік тексерісті жүргізу нәтижелерін рәсімдеу әдістері
1.3 Хрономераждық зерттеу нәтижелерін рәсімдеу әдістері
1.4 Құжаттық тексерісті жүргізу нәтижелерін рәсімдеу әдістері
1 ҚОРЫТЫНДЫ
ПАЙДАЛАНҒАН ӘДЕБИЕТТЕР
1. Cалықтық тексеру нәтижелерін рәсімдеу әдістері
1.1 Камералдық бақылау нәтижелерін рәсімдеу әдістері
Камералдық бақылаудың нәтижесі болып акт немесе анықтама табылады.
Егер де салық есептілігін толтырған жағдайда қателіктер табылған болса, мәліметтер арасында қайшылықтар, сондай-ақ шағын бизнес субьектілері үшін көзделген шарттарды асыра пайдаланған кезде, салық төлеушіге камералдық бақылау нәтижесі бойынша жалпыға бірдей белгіленген тәртіпке көшуі үшін хабарлама жібереді.
Осындай жағдайда салық бұзушылықтары анықталған күннен 2 жұмыс күннің ішінде салық қызметі органдары салық төлеушіге бұзушылықты жою туралы хабарламаны жіберу керек.
Камералдық бақылау нәтижесі бойынша хабарламаны салық төлеуші берілген күннен 10 жұмыс күн ішінде орындауы тиіс.
Бұндай камералдық бақылау әдісімен салық төлеушілер көп ұшырасады, соның нәтижесінде қателіктерден сақтануға, сондай-ақ құжаттық тексерістен өтетін салық төлеушіні анықтауға мүмкіндік береді.
1.2 Рейдтік тексерісті жүргізу нәтижелерін рәсімдеу әдістері
Салық органдарына маңызды мәселесі болып табылатын ол – рейдтік тексерістің нәтижесі. Рейдтік тексерісінің нәтижесінде салық тексерісінің актісі толтырылады. Егер салық тексерісінде нәтижелері бойынша бұзушылықтар анықталса, онда салық қызметі органдары салық төлеушіге хабарлама жібереді, сонымен қатар, әкімшілік жауапкершілікке тарту шаралары қолданады.
Фискалдық жады бар бақылау-касса машиналарын қолдану сұрақтары бойынша рейдтік тексерісті қолдану тәртібі.
Фискалық жады бар бақылау-касса машиналарын тексеріске кіріспес бұрын БКМ-ң түсінігіне тоқталайық.
ҚР аумағында сауда операцияларын жүзеге асыру кезінде немесе қолма-қол ақша, банктік төлем карточкалары, чектер арқылы қызмет көрсеткенде ақшалай есеп айырысу міндетті түрде фискалдық жады бар бақылау-касса машиналарын қолдану және бақылау чегін беру арқылы жүргізілінеді.
Бірақ:
- жеке кәсіпкер біржолғы талон негізінде немесе патент негізінде жүзеге асырылатын;
- егер салық төлеуші жеке кәсіпкер ретінде мемлекеттік тіркеуден өткен кезден бері 6 ай өтпеген болса;
- егер салық төлеуші квитанцияларды, билеттерді, талондарды, почта төлемі берілген немесе құзыретті мемлекеттік орган енгізген қорытынды негізінде уәкілетті мемлекеттік оргн бекіткен нысандар бойынша чектерге теңестірілген басқа да қатаң есептілік құжаттарын бере отырып, халыққа қызмет көрсетуіне қатысты ақшалай есеп айырысуларына қолданылмайды.
- Адвокаттардың ақшалай есеп айырсуларына қолданылмайды.
Фискалдық жады бар БКМ қолану кезінде талаптар:
• Фискалдық жады бар БКМ тіреу карточкасын беру;
• Техникалық қызмет көрсетуге ФЖ бар БКМ қою жүзеге асырылады;
• ФЖ бар БКМ – ң чегін беруге жүзеге асырылады;
• ФЖ бар БКМ-на салық органдарының енуі қамтамасыз етіледі.
Алғашқы кезеңде мобильдік топ қызметкерлер сыртынан бақылайды. Мұнда салық төлеушінің фискалдық жады бар бақылау-касса машиналары жоқ не қолданбайтын субъектілерді анықтайды. Осы этапа бақылау-касса машиналарын тексермейді, ал тек қана визуалды бақылауда бұзушылықтардың мінездемелерін және сол бойынша ақпарат жиналады.
Жиналған ақпаратты талдау мақсатында белгіленген салық төлеушілердің тобы анықталады. Содан кейін, бақылау-касса машиналарын дұрыс қодану сұрағы бойынша рейдтік тексеріс өтеді.
Қазіргі уақытта салық қызметкерлері (контрольных закупов) сатып алу бақылауын жасамайды, олар тек басқа адамдар сатып алу жолын қадағалап отырады. Салық комитеті қызметкерлерінің көз алдында салық төлеуші жай сатып алушыға ақырғы есеп бергеннен кейін ғана, олар өздерінің қызмет куәлігін көрсетеді.
Содан кейін салық төлеушіден келесі құжаттарды сұралынады:
• Шағын бизнес субъектісі ретінде мемлекеттік тіркеу куәлігін;
• Фискалдық жады бар бақылау – касса машиналарының қолдануға есептік карточкасын;
• Ақша қаражатының қозғалу есебінің кітабын;
• Жұмыскерлермен жасалған келісім-шартын.
Осыдан кейін, кассадан ақша алынады, яғни тексеріс уақытында түскен ақша жазылынып алынады. Бірақ, бұл қаражатты салық төлеуші өзі санап, ал салық комитетінің қызметкерлері дұрыс саналуын қарап отырады.
Келесі жол болып БКМ бойынша Z-есебінің чегі печатетіледі. Ол чекте тексеріске дейін түскен ақша сомасы көрсетіледі.
Келесі этап болып тексеріс кезінде, Z-есебін кассадан ақшаны алған кездегі сомасымен салыстыру табылады. Осы кезде есеп пен касса сомасы тең болу керек.
Барлық анықталған келіспеушіліктер мен бұзушылықтар рейдтік тексеріс актісінде көрсетілу керек. БКМ қолданған жауапты тұлғада салық тексерісі кезінде заңдылық бұзушылықтар болса, әр бұзушылықтарға жазбаша түрде түсініктеме алынады.
Егер бұзушылықтар анықталатын болса, онда салық төлеушіге әкімшілік құқық бұзушылық туралы істі қарастыру жері, мерзімі және мезгілі туралы хабарлану керек.
1.3 Хрономераждық зерттеу нәтижелерін рәсімдеу әдістері
Хронометраждық зерттеуді жүргізу мерзімі 7 күннен кем емес және СК 535 бабында белгіленген мерзімнен аспауы керек. Хрономераждық зерттеуді жүргізу мерзімі салық қызметі органының бірінші басшысымен немесе оның орынбасарымен белгіленеді. Белгіленген мерзімге демалыс күндері мен мейрам күндері де тіркелуі мүмкін. Егер тексерілетін салық төлеуші белгіленген мерзімдерде қызметін жүзеге асыратын болса, сонымен қатар тексеру жұмыс тәртібінен тыс жүргізілуі мүмкін (вне зависимости от времени суток). Хронометраждық зерттеу 1жылына 4 реттен кем емес жүргізілуі тиіс. Хронометраждық зерттеу бойынша сұрақтар өз бетімен (самостоятельно) салық қызметі органдарымен анықталады. Сонымен қатар міндетті түрде тексерілуі тиіс:
1. салық салу объектісі мен (немесе) салық салуға байланысты объектілер;
2. салық салу объектісі мен салық салуға байланысты объектілерге қатысты қолма-қол ақша, ақша құжаттары, бухгалтерлік кітап, смета, бағалы қағаздар, декларациялар, есеп-қисап және басқа да құжаттар;
3. табыс алу үшін қолданылатын кез келген салық салу объектілері мен салық салуға байланысты объектілер. Керек жағдайда салық қызметі органы салық төлеушінің тауарлы-материалдық құндылықтарын тексеруге құқығы бар;
4. фискалдық жады бар бақылау-касса машиналарының фискалдық есебі (отчет).
Тексеруші салық төлеушіден зерттеуге керек келесі бухгалтерлік құжаттарды талап етеді:
- бас кітап немесе айналым баллансы;
- банкілік және кассалық құжаттар;
- жалдамшы жұмыскерлердің еңбек келісімдерін;
- еңбек ақы бюойынша төлем-есеп ведомості
- жеке кәсікердің табыс есебі кітабын;
- кассир-операционисттің кітапшасын, ақша қаражаты есебінің кітапшасын, жұқа чектер есебінің кітапшасын.
Хронометраждық зерттеуді жүргізу барысында салық қызметі органының лауазымды тұлғалары зерттеуден алынған мәліметтерді хронометраждық-бақылау картасына күнделікті толық және нақты түсуін бақылау керек. Әр салық салу объектісіне және салық салуға байланысты объектіге сонымен қатар әр табыс көзіне бөлек хрономераждық – бақылау картасы құрылады. Ол келесі мәліметтерден тұрады:
1) салық төлеушінің атауы, тіркеу нөмірі және қызмет түрі;
2) зерттеу жүргізілген күні;
3) салық салу объектінің орналасқан жері;
4) хронометраждық зерттеудің басталғанжәне аяқталған уақыты;
5) салық салу объектісі және өндірілген тауар (көрсетілген қызмет) құны;
6) зерттелген салықсалу мәліметтері;
7) зерттеудің қорытындысы;
8) күн басына және күн аяғына кассалық-бақылау машиналарының көрсеткіштері;
9) басқа да мәліметтер.
Күн сайын тексеру аяқталған күн бойынша салық салу объектісі мен салық салуға байланысты объектілер, сонымен қатар табыс алу көздері бойынша еркін кесте құралтырылады.
Хронометжардық – бақылау картасы мен еркін кестеге салық қызметі органның лауазымды тұлғасы мен салық төлеуші қол қояды.
Хронометраждық зерттеудің аяғында күнделікті өгей кестенің негізінде әр салық салу объектісі тексерілген кезең бойынша алынған табыстар мен нақты кеткен шығыстардың нәтижесіне шығады. Анықталған орташа мәліметтер негізінде салықтексерісіне дейінге іс жүзіндегі табыстармен табыс алуға байланысты есептелген шығыстар және төленуге тиісті салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдердің салық төлеушімен байланысты олардың толықтылығы анықталады.
Хронометраждық зерттеу аяқталған соң акт құрастырылады.
Онда мыналар көрсетіледі:
1) нұсқманың нөмірі мен күні, хронометраждық зерттеуді жүргізілген орны, акт жасалған күні;
2) хронометраждық зерттеуді жүзеге асырған салық қызметі органының лауазымды тұлғаларының толық аты-жөні, қызметі;
3) салық төлеушінің толық атауы немесе аты-жөні;
4) салық төлеушінің орналасқан жері, банктік деректемелері, сондай-ақ оның тіркеу нөмірі;
5) салық төлеушінің салық есептілігі мен бухгалтерлік есептілікті, салықты және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдерді төлеуін қамтамасыз ететін жауапты басшысы мен адамдарының тегі, аты, әкесінің аты;
6) алдыңғы жүргізілген тексеру мен бұрын анықталған салық заңдарын бұзушылықтарды жою жөнінде қолданылған шаралар туралы мәліметтерді;
7) тексерілетін салық кезеңін және тексеру жүргізу үшін слық төлеуші табыс еткен құжаттар туралы жалпы мәліметтерді;
8) хронометраждық зерттеудің нәтижесі.
Хронометраждық зерттеу бойынша акт негізінде салық қызметі органдары артық төленген салықтар мен басқа да міндетті төлемдердің сомсын бюджеттен салық төлеуші арнаулы салық режимінде қызметін патент бойынша жүзеге асыратын шағын бизнес субъектілеріне қайтарылады. Салық төлеушіден кешенді және тақырыптық құжаттық салық тексерулері және басқа да шаралар заңға қайшы келмейтіндей хронометраждық зерттеудің қорытындылары пайдаланылады.
Салық төлеушінің хронометраждық зерттеу нәтижесі кешенді және тақырыптық құжаттық салық тексеруін жүргізудің нәтижесінде салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдердің есептелген сомалары тіркелген кезде саналады.
Хронометраждық зерттеу актісі 2 дана етіп жасалады және оған салық тексеруін жүргізген салық қызметі органдарының лаузымды тұлғалары қол қояды. Сонымен қатар ол салық тексеруі актілері мен хабарламаларын тіркейтін арнаулы журналда тіркеледі. Актінің бір данасы салық төлеушіге тапсырылады. Салық төлеуші актіні алған туралы белгі қоюға міндетті. Салық қызметі органдары хронометраждық зерттеуді аяқтаған соң салық төлеушінің тексерілетін есептілік кезеңін талдау жасап, басқа да салық есептілік нысандармен салыстырып, жеке есеп шоты мен т.б. құжаттардан деректемелер алып салық және басқа да міндетті төлемдерден кемшіліктер байқалатын жағдайларда керек шаралар қолданады.
1.4 Құжаттық тексерісті жүргізу нәтижелерін рәсімдеу әдістері
Салық тексерулерін жүргізу тәртібі
Салық тексеруін жүргізу негіздемесі
1.Салық тексеруін жүргізу үшін мынадай деректемелерді:
1) нұсқаманың салық органында тіркелген күні мен нөмірін;
2) нұсқама шығарған салық органының атауын;
3) салық төлеушінің толық атауын;
4) салық төлеушінің тіркеу нөмірін;
5) тексеру түрін;
6) тексеретін адамдардың, сондай-ақ осы Кодекске сәйкес тексеру жүргізуге тартылған өзге де адамдардың лауазымын, тегін, атын, әкесінің атын;
7) тексеру жүргізілетін мерзімін;
8) құжаттық тексерулер кезіндегі тексерілетін салық кезеңін қамтитын нұсқама негіздеме болып табылады.
2. Рейдтік тексеру тағайындалған кездегі нұсқамада аумақтың тексерілетін учаскесі, тексеру барысында анықталуға жататын мәселелер көрсетіледі.
3. Тақырыптық, қарсы тексерулер тағайындалған кезде нұсқамада салықтың және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдердің тексерілетін түрі, сондай- ақ банктер мен банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдардың осы Кодексте белгіленген міндеттемелерді орындау және трансферттік бағалар қолдану кезіндегі мемлекеттік бақылау мәселелері көсетіледі.
4. Нұсқамаға салық органының бірінші басшысы немесе оны ауыстыратын адам қол қоюға, ол салық органының елтаңбалы мөрімен расталуға және уәкілетті мемлекеттік орган белгілеген тәртіпке сәйкес арнаулы журналда тіркелуге тиіс.
5. Тексеру мерзімі ұзартылған және (немесе) тексеруді жүргізетін адамдардың саны өзгерген жағдайда қосымша нұсқама рәсімделіп, онда бұдан бұрынғы нұсқаманың нөмірі мен тіркелген күні, осы Кодекске сәйкес тексеру жүргізуге тартылатын адамдардың тегі, аты, әкесінің аты көрсетіледі.
6. Бір ұйғарым негізінде бір ғана салық тексеруі жүргізілуі мүмкін.
Салық тексеруін жүргізудің басталуы
Салық төлеушіге нұсқама берілген кез салық тексеруін жүргізудің басталуы болып табылады.
2. Салық органының салық тексеруін жүргізуші лауазымды адамдары салық төлеушіге (салық агентіне) қызмет куәлігін көрсетуге міндетті.
3. Салық органының салық тексеруін жүргізуші лауазымды адамы, рейдтік тексеруді қоспағанда, салық төлеушіге нұсқаманың түпнұсқасын табыс етеді. Нұсқаманың көшірмесіне салық төлеуші (салық агенті) нұсқамамен танысқаны және оны алғаны туралы белгі қояды.
4. Рейдтік тексер жүргізілген кезде салық төлеушіге танысу үшін нұсқаманың түпнұсқасы көрсетіледі және оның көшірмесі табыс етіледі. Нұсқамамен таныстырылғаны және оның көшірмесін алғаны туралы түпнұсқаға белгі қойылады.
5. Салық төлеушінің (салық агентінің) нұсқаманы алудан бас тартуы салық тексеруін жүргізудің күшін жоюға негіз болып табылмайды.
6. Салық тексерулерін жүзеге асыру кезеңінде тексерілетін салық кезеңіндегі салық есептілігіне салық төлеушінің өзгерістер мен толықтырулар енгізуіне жол берілмейді.
Кешенді тексерістерге шыққан кездерде салық органдарының қызметкерлері салық төлеушіден сұралатын құжат атаулары:
- бас кітап
- бухгалтерлік балланс
- отчет о результатах финансово-хоз. деятельности
- кассалық кітап, кіріс және шығыс кассалық ордерлер, чектер,
- жұмыс жоспар шоты
- салық төлеушінің есеп саясаты
- кезеңдер бойынша оборотно-сальдовые ведомости
- журнал-ордерлар
- шоттардың аналитикалық басылымдары
- ведомость және аналитикалық кестелер
- шаруашылық келісім-шарттар
- банкілік құжаттар; платежное поручения, требования, выписки банка
- кедендік декларациялар
- бастапқы құжаттар (шот-фактуралар, накладные, акты выподненных работ, транспортные накладные және т.б.)
- және тағы да басқа құжаттар тексеріске қатынасы бар.
Сонымен қатар, СК 66-бабы 1 тармағында белгіненген жағдайлар олар, салық салу объектілері мен салық салуғабайланысты объектілерді айқындау үшін, сондай-ақ салық міндеттемелерін есептеу үшін негіз болатын бастапқы құжаттар, бухгалтерлік есептің тіркелімдері және өзге де құжаттар есеп құжаттамасы болып табылады.
Салық қызметі органы лауазымды адамдарының тексеруді жүргізу үшін аумаққа немесе үй- жайға жіберілуі
1. Салық төлеуші салық қызметі органының салық тексеруін жүргізетін лауазымды адамдарын табыстарды алу үшін пайдаланылатын аумаққа немесе үй-жайға, не салық салу объектілері мен салық салуға байланысты объектілерге жіберуге міндетті.
2. Салық қызметі органының салық тексеруін жүргізуші лауазымды адамдарының көрсетілген аумақтарға немечсе үй-жайларға кіруіне бөгет жасалған жағдайда хаттама жасалады.
3. Хаттамаға салық органының тексеруді жүргізуші лауазымды адамдары және салық төлеуші қол қояды.. Аталған хаттамаға қол қоюдан бас тартқан кезде салық төлеуші бас тартуының себептері туралы жазбаша түсініктеме беруге міндетті.
4. Егер Қазақстан Республикасының заң актілеріне сәйкес салық төлеушінің аумағына немесе үй-жайына кіру үшін арнаулы рұқсат қажет болатын болса, салық қызметі органы лауазымды адамдарында ол болуға тиіс.
5. Салық төлеушінің мынадай жағдайларда, егер:
нұсқама белгіленген тәртіппен тапсырылмаса не рәсімделмеген болса;
нұсқамада көрсетілген тексеру мерзімдері әлі басталмаған немесе өтіп кеткен болса;
бұл адамдар нұсқамада көрсетілмеген болса; тексерілетін салық кезеңіне қатысы жоқ құжаттамалар сұратылса, салық органының лауазымды адамдарын салық тексеруін жүргізу үшін аумаққа немесе үй-жайға жібермеуге құқығы бар. Құжаттарды алып қою Қазақстан Республикасының заң актілеріне сәйкес жүргізіледі. Салық тексеруін аяқтау
1. Салық тексеруі аяқталған соң салық қызметі органының лауазымды адамы мыналарды:
1) салық тексеруінің жүргізілген орнын, акті жасалған күнін;
2) тексерудің түрін;
3) салық қызметі органының салық тексеруін жүргізген лауазымды адамдарының қызметін, тегін, атын, әкесінің атын;
4) салық төлеушінің тегін, атын, әкесінің атын не толық атауын;
5) салық төлеушінің орналасқан жерін, банктік деректемелерін, сондай-ақ оның тіркеу нөмірін;
6) салық төлеушінің салық есептілігі мен бухгалтерлік есептілікті, салықты және бюджетке төленетін басқада міндетті төлемдерді төлеуге тексеру жүргізуге жауапты басшысы мен лауазымды адамдарының тегін, атын, әкесінің атын;
7) алдыңғы жүргізілген тексеру мен бұрын анықталған салық заңдарын бұзушылықтарды жою жөнінде қолданылған шаралар туралы мәліметтерді;
8) тексерілетін салық кезеңін және тексеру жүргізу үшін салық төлеуші табыс еткен құжаттар туралы жалпы мәліметтерді;
9) Қазақстан Республикасының салық заңдарының тиісті нормасына сілтеме жасай отырып, салық бұзушылығының егжей-тегжейлі жазылған сипаттамасын;
10) салық тексеруінің нәтижелерін көрсете отырып, салық тексеруінің актісін жасайды.
2. Салық тексеруінің актісі салық төлеушіге тасырылған күн салық тексеруі мерзімінің аяқталуы болып есептеледі.
3. Салық тексеруінің аяқталуы бойынша салық заңдарының бұзылуы анықталмаған жағдайда, онда бұл туралы салық тексеруі актісіне тиісті белгі қойылады.
4. Салық тексеруі актісіне қажетті құжаттардың көшірмелері, салық ызметі органының лауазымды адамы жүргізген есеп-қисаптар және салық тексеруі барысында алынған басқа да материалдар қоса тіркеледі.
5. Салық тексеруі актісі кем дегенде екі дана етіп жасалады және оған салық тексеруін жүргізген салық қызметі органының лауазымды адамдары қол қояды.
6. Салық тексеруі актісі салық тексеруі актілері мен хабарламаларын тіркейтін арнаулы жрналда тіркеледі, ол нөмірленуге, бау өткізілуге және салы ызметі органының миөрімен куәландырылуға тиіс.
7. Салық тексеруі актісінің бір данасы салық төлеушіге тапсырылады. Салы төлеуші салық тексеруі актісін алған кезде оны алғаны туралы белгі қоюға міндетті. Салық тексеруі нәтижелері бойынша шешім
1. Салық тексеруі актісінде көрсетілген нәтижелер негізінде салық тексеруін аяқтау бойынша салық қызметі органы осы Кодекстің 31-бабына сәйкес белгіленген мерзімде салық төлеушіге жіберілетін салықтың және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдердің есептелген сомалары, айыппұлдар мен айыппұлдар туралы хабарлама шығарады.
2. Салықтың және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдердің, айыппұлдар мен айыппұлдардың есептелген сомалары туралы хабарламаны және салық тексеруі актісін тіркеуді, осы баптың 5-тармағында көрсетілген жағдайды қоспағанда, салық қызметі органы бір нөмірмен жүзеге асырады.
3. Салықтың және бюджетке төленетін басқа да мідетті төлемдердің, айыппұлдар мен айыппұлдардың есептелген сомалары туралы хабарламада мынадай деректемелер мен мәліметтер:
1) хабарламаны және салық тексеруі актісін тіркеу күні мен нөмірі;
2) салық төлеушінің тегі, аты, әкесінің аты не толық атауы;
3) салық төлеушінің тіркеу нөмірі;
4) салықтың және бюджетке төленетін басқа да мідетті төлемдердің, айыппұлдар мен айыппұлдардың есептелген сомасы;
5) төлеу туралы талап және төлеу мерзімі;
6) тиісті салықтың және бюджетке төленетін басқа да мідетті төлемдердің , айыппұлдар мен айыппұлдардың деректемелері;
7) шағым жасау мерзімі мен орны болуға тиіс;4. Салықтың және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдердің, айыппұлдар мен айыппұлдардың есептелген сомалары туралы хабарламаны алған салық төлеуші, егер салық төлеуші тексеруі нәтижелеріне шағым жасамаса, оны хабарламада белгіленген мерзімде орындауға міндетті.
5. Егер салық тексеруінің аяқталуы бойынша салық заңдарын бұзу анықталмаған болса, салық тексеруі нәтижелері бойынша хабарлама шығарылмайды.
ҚОРЫТЫНДЫ
Қазақстан Республикасының дамуының негiзгi принциптерiнiң бiрi Қазақстан Республикасының бюджет құрылымын жетiлдiру. Яғни, бюджет құрылымындағы өзгерiстермен, кiрiс шығыс арасындағы айырмашылықтарды ескере отырып, бюджет тапшылығына тиесiлi шаралар мен әдiстер қолдану.
Өркениеттi iрi мемлекеттердiң экономикалық даму деңгейлерi олардың жан-жақты жетiлдiрiлген, тиянақты да, қолданбалы салық заңдары жүйесiне- “к үштi салық заңы- к үштi мемлекет” қағидасына байланысты екенi белгiлi.
Елiмiз экономикалық дамудың нарықтық бағытына бет алған кезеңнен бастап- ақ Республика Президентi салық мәселесiне үлкен маңыз берген едi. Өйткенi, бұрынғы Кеңестiк жоспарлы экономиканың салық жүйесi нарықтық қатынастар заңдылықтары талабынан шыға алмады. Бұл заңды да құбылыс. Қайта құру кезiнде салық жыл сайын, кейде халық шаруашылығындағы күрделi дағдарыстар мен әр түрлi әлеуметтiк орталардың қысымына байланысты, жылына бiрнеше реттен де өзгерiске үшырап отырады. Түрлерi көбейiп, мөлшерi, мерзiмi сан түрлi құбылып, қайшылықтарға түскен салық ережелерi салық төлеушiлердiң де мүддесiн қорғаудан қалды.
1991 жылы елiмiз тәуелсiздiк алып, өз алдына егемендi мемлекет болған жерде шүғыл мерзiм iшiнде дербес экономикалық реформалар жасау мiндетi алда тұрды. Сондай iрi өзгерiстер енгiзетiн экономиканың басты тармағының бiрi- салық жүйесi болып саналды. Осы мақсатта Салық кодексi дайындалып, қабылданды. Мұндай саяси – экономикалық мәнi зор заңды құжатты жасап шығуға Мемлекеттiң салық комитетiнiң мамандары, заң қызметкерлерi мен шетелдiк сарапшылар зор к үш салды. Демек, бұл заң қабылдаудан бұрын үлкен сарапқа түстi деген сөз. Республикамызда Салық кодексi тұңғыш рет қабылданып отыр. Ең бастысы, алдымызда үлкен бағыт бар. Екiншiден, салық түрлерi бұрынғыдан да азайды.
Салық кодексiн қабылдаудағы басты мақсат – салық төлеушiлерге түсiп отырған қысымды төмендету, салық қатынастарын реттеу, бюджеттiң табысты бөлiмiн қамтамасыз ету.Әрине, заңды қолдану барысында алғашында кемшiлiктер болды. Дегенмен, бұл заң республикамыздың салық қызметiнiң халықаралық қағидаларға көшуiне негiзгi себеп болады деген сенiм бар. Халықаралық нәтижелерге сүйенсек, нарықтық қатынастарға көшкен әрбiр елде де осындай заң қабылданған. Бұл- салық жүйесiн жетiлдiрудiң бiрден-бiр жолы.
Қазiргi кезде экономика тұрақтады. Ең алдымен, ол негiзгi макроэкономикалық көрсеткiштердiң тұрақтануы мен, iшкi жалпы өнiмнiң өсуiмен сипатталады. Өндiрiстiк өнiмнiң өсуi де мұнайға дұниежүзiлiк бағаның өсуi де, салық жүйесiнiң бiр арнаға түсiрiлуiне ұйытқы болады.
Елiмiздiң әлемдiк аренаға танылып қабырғасы қатайып келедi. Мемлекеттiгiн нығайтуда үлкен шаруалар атқарып та жатыр.
Кәсiпкерлiк қызметпен айналысатын жеке тұлға үлкен табыс табуға ұмтылатын болса, онда өнеркәсiптiң қайта төлеуiн, кәсiпорындар мен ұйымдардың, яғни жұмысшылардың табысынан бюджетке кiрiстiң көбеюiн, салық көлемiнiң де нақты өзгерiстерге үшырап, әлемдiғк қауымдастықтың дамыған мемлекеттерi ұмтылып отырған биiктерге жететiндiгiмiзге күмәнiм жоқ. Шегерiстерге салық салу теориясының фискальдық маңыздылығы көзқарасынан қарайтын болсақ, мынаны айтып өткен жөн. Егер де кәсiпкерлiк қызметпен айналысушы жеке тұлғаның қаржы шаруашылық қызметiнiң нәтижесi бойынша табысы болмаса да шығындары болады, яғни мемлекетке әрқашанда неден салық алатыны белгiлi болады.
Дамыған елдердiң салық саясатының ерекшелiгi кәсiпкерлiк қызметпен айналысушы тұлғалардың салық ставкаларын төмендету болып табылады. Егер салық ставкалары төмендетiлсе бюджетке төленетiн түсiмдердiң бiразы азаяды, бiрақ салық салынатын базаның үлғаюына әкелiп соқтырып, кейiннен төленетiн салық мөлшерi де көбейедi.
Салық төлеушi және жинаушы салық төлеу процесiнде белгiлi бiр қарым-қатынасқа түседi. Бұл қарым-қатынас дұрыс, өзара тиiмдi әрi объективтi болса, соғұрлым салықтық жиналу денгейi де жоғары болады. Салық жинауына әсер ететiн объективтi және субъективтi жағдайлар бар. Олар: кәсiпкерлiк iс-әрекетпен айналысушы жеке тұлғалардың қаржы көздерiнiң төмендеуi, заңды бiлмеу немесе оның алдындағы жауапкершiлiктiң төмендеуi, салық салу нормаларын бұзу.
ПАЙДАЛАНҒАН ӘДЕБИЕТТЕР:
1. Қазақстан Республикаларының Конституциялары
1. ҚР азаматтық кодексі
2. «Салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер туралы» 01.01.2004ж. (Салық кодексі)
3. «ҚР кеден ісі туралы»
4. «ҚР бюджеттік жүйе туралы»
5. «Жеке кәсіпкерлер туралы» заң
6. «ҚР Ұлттық банк туралы» заң
7. «ҚР Жер туралы» заң
8. 29.05.2009 күнгі №2678 Алматы ауданы бойынша Салық басқармасындағы салық тексерісі туралы акт