Салық және салық салу пәнінен тәжірибе есебі

І КІРІСПЕ

ІІ НЕГІЗГІ БӨЛІМ

1. Қазақстан Ресбуликасы Салық комитеті Астана қаласы бойынша Салық департаментінің Алматы ауданы бойынша Салық басқармасы туралы

2. «Салық төлеушілерді тіркеу» бөлімі

2.1. Салық төлеушілерді есепке тұрғызу туралы ереже

2.2. Бөлімнің жұмысын ұйымдастыру, құқықтары мен міндеттері

2.3. Бөлім қызметінің экономикалық мәні

ҚОРЫТЫНДЫ

Қосымшалар

 

Тәжірибе – теориялық негізде алынған білімді іс жүзіндегі нақты қимылдармен салыстыру болып табылады. Сол мақсатта мен Қазақстан Республикасы Қаржы министрлігі Салық комитетінің Астана қаласының Салық департаменті Алматы ауданы бойынша салық басқармасының «Салық төлеушілерді тіркеу» бөліміне  өндірістік тәжірибеге жіберілдім. Тәжірибеде зерттеу обьектісі болып – бөлімнің нақты жасайтын жұмысы, бөлімнің мемлекеттік бюджетті қалыптастыруда нақты рөлі және басқа да бөлімдермен, органдармен, субьекттермен қатынасы болды. Тәжірибе өту барысында мен оқу орнының қатаң тәртіпте ескерткен этикалық ережелерін сақтадым:

 корын қызметкерлерінің, мекеменің ішкі тәртіп ережелріне бағыну, мәдениетті болу;

 өндірістік тазалықты, техникалық қауіпсіздікті, еңбек қорғау ережелерін қатаң сақтау және білу;

 орындалатын жұмысқа және оның қорытындыларына жауапты болу;

 тәжірибе бағдарламасында қарастырылған тапсырмаларды толық орындау;

 мекеменің мәдени-шаралық, қоғамдық жұмысқа белсенді қатысу.

Өз кезегінде тәжірибе уақытында тәжірибеге жіберіу туралы үшжақты келісімшартта көрсетілгендей келесідей міндеттерді орындауға тырыстым:

 салық комитетінің жұмыс істеу уақытын бұзбауға

 жұмыс орнында өзіме тапсырылған жұмысты орындауға, оның нәтижесі мен орындалу сапасына жауап беруге;

 бекітілген қалып бойынша күнделік жүргізуге және оны күн сайын тәжірибе жетекшісіне тексеріске және қол қоюға тапсыруға;

 колледжге сәйкес келетін қосымшалары мен тәжірибе нәтижесі туралы жазбаша есеп беруге.

Бұл тәжірибе есебінде ең алдымен бөлімнің экономикалық мәні, басқарылу құрылымы, салық басқармасы ішінде алатын орны, мемлекеттің салық саясатын жүзеге асыруда маңыздылығы, бөлімаралық қатынастары, жасалатын жұмыстарына сай жіктелуі, жұмысын ұйымдастыруды автоматтандыру мәселелері қарастырылған. Мақсатым – жинақтаған мәліметтерді теориялық негізде жинаған мағлұматтармен салыстырып, түйсігімде қалыптасқан қателіктерді түзете отырып, бөлімнің жұмысын толық атқаруды үйрену. 

 

ІІ НЕГІЗГІ БӨЛІМ

1. Қазақстан Ресбуликасы Салық комитеті Астана қаласы бойынша Салық департаментінің Алматы ауданы бойынша Салық басқармасы туралы.

Салық қызыметі органдарына салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдердің толық түсуін міндетті зейнетақы жарналарының және мемлекеттік әлеуметтік сақтандыру қорына әлеуметтік сақтандыру қорына әлеуметтік аударымдардың толық және дер кезінде аударылуын қамтамассыз ету жөніндегі сондай ақ салық төлеушілердің салық міндеттемелерін орындауына салық бақылауына жүзеге асыру жөніндегі міндеттер жүктеледі. 

Салық қызметі органдары уәкілетті мемлекеттік орган мен салық органдарынан тұрады.

Салық органдарына  аймақаралық салық комитеттері, облыстар, Астана және Алматы қалалары бойынша салық комитеттері, ауданаралық салық комитеттері, аудандар және қалалардағы аудандар бойынша салық комитеттері жатады. Арнайы экономикалық аймақтар құрылған жағдайда бұл аймақтардың аумағында салық комиттері құрылуы мүмкін.

Салық органдары тиісті жоғары тұрған салық қызметі органына төменнен жоғары қарай тікелей бағынады және жергілікті атқарушы органдарға жатпайды.

Уәкілетті мемлекеттік орган салық органдарына басшылық жасауды жүзеге асырады.

Салық органдарының бірінші басшыларын қызметке уәкілетті мемлекеттік органның бірінші басшысы тағайындайды.

Салық қызыметі органдары; 

1. Кодексте көзделген нормативтік құқықтық актілерді әзірлеуге және бекітуге;

2. Өз құзіреті шегінде салық міндеттемелерінің туындауы, орындалуы мен тоқталуы жөнінде түсіндіруде жүзеге асыруға және түсініктеме беруге;

3. Кодексте белгіленген тәртіппен салық бақылауын жүзеге асыруға; 

4. Салық төлеушінің ақша құжаттарына бухалтерлік кітаптарына есептеріне сметаларына ақшасының бар жоғына бағалы қағаздарына есеп айырысуларына, декларацияларына және салық міндеттемелерін орындауға байланысты өзге де құжаттарына Қазақстан Республикасының заң актілерімен белгіленген талаптарды сақтай отырып, тексеру жүргізуге;

5. Салық төлеушіден уәкәлетті мемлекеттік орган белгілеген нысандар бойынша салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдерді есептеу мен төлеу жөнінде құжаттар, оларды жөнінде түсіндірмелер, сондай -ақ салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдердің, жинақтаушы зейнетақы қорлары және мемлекеттік әлеуметтік сақтандыру қорына әлеуметтік аударымдардың дұрыс есептелгендігін және дер кезінде төленгендігін растайтын құжаттар беру;

6. Қазақстан Республикасының заң актілеріне белгіленген тәртіппен салық тексеруін жүзеге асыру барысында салықтық құқық бузушылықтар жасалғанын айғақтайтын құжаттарды салық төлеушілерден алып қоюға;

7. Орналасқан жеріне қарамастан табыс табу үшін пайдаланылатын кез- келген салық салу обьектілерімен салық салуға байланысты обьектілерді тексеруге, салық төлеушінің мүліктеріне түгендеу жүргізуге;

8. Қазақстан Республикасы үкіметі бекіткен тізбе бойынша уәкілетті мемлекеттік орган белгілеген тәртіппен салық төлекшіден электрондық құжаттар түріндегі ақпарат алуға;

9. Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес соттарға талаптар қоюға құқылы.

Астана қаласы Алматы ауданы  бойынша салық комитетінің бөлімдері мынадай:

1. Салық төлеушілерді тіркеу бөлімі

2. Салық есептілігін қабылдау және өндеу бөлімі

3. Жеке тұлғалармен жұмыс бөлімі

4. Жеке кәсіпкерлермен жұмыс жасау бөлімі

5. Заңды тұлғалармен жұмыс жасау бөлімі

6. Терминал бөлімі

7. Акциздер бөлімі

8. Есептеу бөлімі

9. Өндіріп алу бөлімі

10. Өндірістік емес төлемдер

11. Камералдық  бақылау бөлімі

12. Жанама салықтардың аудиті бөлімі

13. Жеке тұлғалардың аудиті  бөлімі

14. Заңды тұлғалардың аудиті бөлімі

15. Ақпараттандыру және автоматтандыру бөлімі

16. Құқықтық бөлім

17. Салық төлеушілермен жұмыс жасау бөлімі

 

2. «Салық төлеушілерді тіркеу» бөлімі 

2.1. Салық төлеушілерді есепке тұрғызу туралы ереже

Қазақстан Республиксында әрбір жұмысты ұйымдастыру үшін арнайы нормативтік актілер қарастырылған. Сол себепті мемлекеттің салық саясатын дұрыс жүзеге асырылуын қадағалау үшін және салық төлеушілерді Қазақстан Республикасының салық және бюджетке төленетін басқа төлемдері туралы кодексінде көрсетілген тәртіпке сай тіркеу үшін арнайы Қазақстан Республикасының Қаржы Министрлігі Салық комитетінің «Салық төлеушілерді тіркеу» бөлімі туралы ереже қарастырылған. Ол жыл сайын Салық кодексінде жасалған өзгертулер мен толықтырулар негізінде жаңарып 1 қаңтарды әрбір аудандық салық басқармаларына таратылып күшіне енеді.

Жеке тұлғалар ақпараттарын. қабылдау және өндеу бөлімі Қазақстан Республикасының Қаржы министрлігі Салық комитетінің Астана қаласының Алматы ауданы бойынша Салық Басқармасының құрылымдық бөлімшесі болып табылады.

Бөлім өз қызметінде Қазақстан Республикасының Конституциясы мен Заңдарын, Қазақстан Республикасының  Президенті мен Үкімет актілерін, Қазақстан. Республикасы Қаржы министрлігінің, басқа актілеріне, бұйрықтарына, жарлықтарына өкімденеді. Бөлім құрылымдық бөлімшелермен және Қазақстан Республикасы Қаржы министрлігінің ведомствалармен, Астана қаласының Салық департаментінің бөлімдермен, Қазақстан Республикасының Қаржы министрлігі Салық комитетінің Астана қаласының Алматы ауданы бойынша Салық департаментінің бөлімдерімен және басқа мемлекеттік органдармен әрекеттесіп өз міндетін іске асырады. Орындау шешімін, бөліммен дайындалған және бастықпен немесе оның орынбасрымен бекітілген.

 

2.2. Бөлімнің жұмысын ұйымдастыру, құқықтары мен міндеттері 

 

Бөлімнің жұмысын ұйымдастыру кезінде бөлім қызметкері мен салық төлеушілер арасында компитенциялық құзыреттілікті және субординацияны сақтау үшін бөлім міндеттері мен құқықтары қарастырылған:

 салық төлеушінің салық міндеттемелерін орындауға салықтық бақылау жүргізу;

 салық заңнамасының тиімділігін оқып білу;

 Қазақстан Республикасының фискалды саясатын құру жөніндегі жұмысқа қатысу және осы саясатты бөлімге бекітілген міндеттер шегінде жүхеге асыру;

 өз құхзыреті шегінде Қазақстан Республикасының экономикалық қауіпсіздігін қамтамасыз етеді;

 заңғды тұлғаларды, филиалдарды және өкілеттіктерді тіркеу есебіне тұрғызу және алу;

 жеке кәсіпкерді мемлекеттік тіркеу есебіне тұрғызу және алып тастау;

 ҚҚС төлеушілерді тіркеу есебіне тұрғызу және алып тастау;

 ОВД төлеушілерді тіркеу есебіне тұрғызу және алып тастау;

 арнаулы салық жүйесін қолданатын төлеушілерді тіркеу есебіне тұрғызу және алып тастау;

 адвокаттарды және нотариустарды тіркеу есебіне тұрғызу және алып тастау;

 жеке тұлғакларды тіркеу есебіне тұрғызу және алып тастау;

 Фискалды жады бар бақылау касса машиналарын фискализация бойынша тіркеу есебіне тұрғызу және алып тастау;

 мемлекеттік тізілімнен шарт бойынша шығарылып тастау;

 салық салынатын обьектілерді мекен-жайы бойынша тіркеу есебіне тұрғызу және алып тастау;

 мемлекеттік органдар сұранысына және салық төлеушілер хаттарына жауаптарды бағыттайды;

 салық төлеушілердің банктік шоттарының ашылуы және жабылуы туралы ақпараттарды ИСАЖ Республикалық салық базасына енгізу;

 жоғары тұрған салық органдарына ақпараттарды ұсыну;

 халыққа мемлекеттік қызметті көрсету;

 салық төлеушінің құқығын сақтау;

 мемлекеттің мүддесін қорғау;

 салық салымы бойынша салық төлеушілерді, салық салынатын обьектілерді орнтылған негізінде есебін жүргізеді;

 есептеуіш жүйелер бойыншақолдануды қамтамасыз етеді және қамтамасыз ететін бағдарламалармен қолдануын қамтамасыз етеді;

 салық төлеушілердің хаттарын, ақпараттарын мерзімінде және сапалы орындалуын қамтамасыз етеді;

 басшылық тапсырмаларын мерзімінде орындау;

 Қазақстан Республикасының салық заңнамасын сәйкес бөлім өзге де міндеттерді орындайды.

Құқықтары:

 Салық кодексінің талаптарына сай нормативті актілерді қарастырады және мақұлдайды;

 салық міндеттемелерінің туындауы, орындалуы мен тоқтатылуы жөнінде өз құзыреті шегінде түсіндірулер жүргізуге және түсініктемелер беруге;

 салық заңдарында белгіленген тәртіпте салық бақылауын жүргізу;

 салық төлеушіден Қазақстан Республикасы Үкіметі бекіткен тізім бойынша өкілетті мемлкеттік орган белгіленген тәртіпте электронды түрде ақпарат алу;

 салық төлеушілерден құжаттарды өкілетті органдармен белгілеген түрде табыс етуін, олардың толтырылуы туралы түсініктерді талап ету.

Бөлім бастығын Астана қаласының Салық департаментінің бастығы қызметке тағайындайды және қызметтен босатады. Бастық бөлім жұмысын ұқйымдастырады және басшылық етеді, бөлімге жүктелген тапсырмалардың орындалуына және бөлімнің өз қызметін жүзеге асыруына жеке жауапкершілік алады. Бөлім атынан бағытталған құжаттарды бастықтың және басқарма бастығы міндетін атқарушының қолымен мақұлданады. Осы мақсатта бөлім бастығы:

 бөлім жұмысын басқару;

 бөлім қызметкерлердің міндеттерн және өкілеттілігін анықтайды;

 басшылық тапсырмаларын сапаалы эжәне берілген мерзімде орындалуын ұйымдастыру;

 бөлім қызметіне байланысты барлық жедел сұрақтарды шешеді;

 бөліммен дайындалған құжаттарды қарап, қол қою;

 дер кезінде салық төлеушілердің арыз-шағымдарын қарап керек шараларды қабылдау;

 бөлім құзыретіне кіретін сұрақтар бойынша басқарма басшылығына ұсыныстарды ұсыну;

 басқарма басшылығыен өткізілген жедел жиналыстарға қатысу;

 кадр қорын құру туралы ұсыныстарды қарастыру үшін басшылыққа ұсыну;

 басқарма қызметкерлерді мадақтаунемесе тәртіптік бұзушылық бойынша жазаға тарту туралы ұсыныстарды құрастыру және басшылыққа қарастыру үшін ұсыну;

 бөлім қызметіне жүктелген міндеттерің орындалуын жеке басымен жауапкершілікке алады;

Бөлім қызметкерлері Астана қаласының Салық департаментінің бастығымен қызметке тағайындалады және қызметтен босатылады. Мамандық талаптарына сәйкес қызметтік міндеттерін орындайды және белгіленген тәртіп бойынша тағайындалған лауазымды нұсқамаларына сәйкес жүзеге асырады.

 

2.3. Бөлім қызметінің экономикалық мәні

Бөлім жұмысын талдауға алсақ мемлекеттік салық саясатының бастауы ең алдымен салық төлеушілерді тіркеу болып табылады. Бюджетке салық сомасын аудару үшін ең алдымен салық обьектісін немесе салық төлеушіні есепке тұрғызу қажет. Осы жерде келесі алгоритм құрылады:

 

Түсіндіре кетсек, салық төлеуші «Салық төлеушілерді тіркеу» бөліміне салық салынуға жататын обьектілерін тіркейді. Сол тіркелген обьекттер үшін ол бюджетке салық сомасын аударады. Бұл жерде маңызды рөлді «Салық төлеушілерді тіркеу бөлімі атқарып тұр. Себебі, салық бсқармасының барлық бөлімдерінің жұмысы ең алдымен салық төлеушінің тіркелуінен басталады. Содан кейін ғана ол әр түрлі салықтық операцияларға қатысады.

Сондықтан бұл бөлімнің маңыздылығы өте зор. Ол Салық басқармасының барлық бөлімдерімен қарым-қатынасқа түседі. Мысалға, егер салық төлеушілер тіркеу есебіне тұрса, сол мәліметтер бойынша аудит бөлімдері, салық төлеушілермен жұмыс істеу бөлімдері қажетті ақпараттар жинап өздерінің жұмыстарын ұйымдастырады. Республикалық базаның негізі салық төлеушілерді тіркеу есебіне қою үшін арналғандықтан салық базасын толтырушы бірден бір бөлім болып саналады. 

Тәжірибе кезінде келесідей жағдай туындады: Үлкен сомадағы салықты кәсіпорын төлемей жүрген. Сол себепті оның банктік шоттарындағы ақша қаражжаттарын арестке алу қажеттігі туды. Ол әрине жоғарғы соттың шешімімен мақұлданды. Осы жерде субьектінің банктік шотын білу үшін «Салық төлеушілерді тіркеу» бөліміне кәсіпорынның банктік шоттарын жіберу  туралы сұраныс жіберілді. Бөлім әрбір салық төлеушінің банктік шоттарын тіркеу есебіне алып отыратындықтан және жоғарғы соттың қаулысымен бекітілгеннен соң сұранысқа жауап қайтарды. Осы жерде төленуге тиіс салық сомасының 25 пайызы бюджетке аударылған мәлім болды. Осы жерде бюджетке салық сомасын аударуда бөлімнің қызметі зор екендігін анықтаймыз.

Басқару құрылымының сызбасы:

 

ҚОРЫТЫНДЫ

Менің ойымша тәжірибе ойдағыдай өтті. Бөлім жұмысы салық заңнамасында көрсетілген тәртіп бойынша жұмыс жасайды. Барлық іс-қимылдары мән жағынан да, этикалық норма жғынан да жағымды болып келеді. Бөлім қызметкерлері салық төлеушілермен жақсы қарым-қатынасқа түсіп, оларға қанағаттанырарлықтай деңгейде қызмет көрсетеді. Басшылықтың талаптарын көнеді, олардың тапсырмаларын мерзімінде орындайды.

Жалпы өндірістік тәжірибе кезінде мен өз мамандығым бойынша көп мағлұматты игердім. Теория негізінде жинаған білімді нақты салыстырдым. Бөлім жұмысын толық игердім. Салық төлеушілерді тіркеу бойынша барлық нормативтік актілерді оқып, оларға зейін салдым. Түсінбеген жерлерім жоқ. Тәжірибе барысында құқықтары шегінде бөлім қызметкерлері нақты мәліметтерді айтып, көрсетіп отырды. Мен өз кезегімде ара-тұра жұмыстармен көмектестім. Зерттеу кезінде менің жұмысыма бөлім бастығы түсінісушілікпен қарап, өз жауапкершілігіме біраз жұмыстарды берді. Келісімшартта көрсетілген міндеттерін ойдағыдай орындады. Тәжірибе барысында этикалық нормаларды игеріп, мемлекеттік қызметкерге қойылатын талаптарды толығымен қарастырдым. Өз кезегінде сол талаптарға бейімдедім. Басқарма жұмыскерлерімен тіл табыстым. Салық төлеушілердің сұрақтарына өз құқықтар және білімім шегінде түсіндіру жұмыстарын жүргіздім.

Тәжірибе соңында  өзіме жүктелген жұмыстарды жауапты адамдарға тапсырдым. 

 

Қосымшалар:

«Салық және салық салу» мен «Салық оргндарының бақылауы» пәндерінен өндірістік тәжірибе құжаттары жеке арналған бумаға тігілген. Қосымшалардың жеке тақырып бойынша топталуындағы саны 6:

1. ҚР ҚМ СК Астана қаласының салық департаменті «Алматы» ауданының салық басқармасы «Салық төлеушілерді тіркеу» бөлімінен берілетін куәліктер

2. Жеке тұлғаларды тіркеу есебіне қойғанда салық төлеушілерден талап етілетін құжаттар

3. Жеке кәсіпкер ретінде мемлекеттік тіркеу үшін салық төлеушіден талап етілетін құжаттар

4. Заңды тұлғаларды салық базасына енгізу үшін талап етілетін құжаттар

5. Заңды тұлғаларды салық салынатын обьектілер бойынша есепке тұрғызғанда салық төлеушіден талап етілетін құжаттар

6. ҚҚС төлеушісі ретінде тіркегенде талап етілетін құжаттар