Кристофер Э. Мейсон, биологжәне генетик

Генетик және биолог Кристофер Э. Мейсон, АҚШ-тағы Корнелл Университетінің Уэйл Корнелл Медицинасының профессоры өткен айда «Келесі 500 жыл: Жаңа әлемге жету үшін өмір құру» атты кітап шығарды. Кітапта Мейсонның адамдардың әлемнен тыс өмірге бейімделуі туралы идеялары бар. Біз Мейсонмен өмірдің қашан және қалай әлемнен тыс болуы мүмкін екендігі және жаңа өмір формасына бейімделу туралы адамдардың идеялары туралы сұрадық.

- Жерден тыс планеталарда өмір сүретін адамдар туралы айтатын болсақ, мысалы, Марсты алайық: скафандрлар немесе әртүрлі қорғаныс технологиялық шешімдер туралы жиі айтамыз. Бірақ сіз «Келесі 500 жыл: жаңа әлемге жету үшін өмір құру» кітабында біздің түрлерімізге неғұрлым іргелі, биологиялық өзгерістер ұсынасыз. Сіз сондай-ақ барлық өмір салтын қорғаудың философиялық парызы туралы айтасыз. Бұл қаншалықты рас? Бізді қалай аздап сендіре аласыз?

Мейсон: Ғарыш туралы сөз болғанда, біз дәрі-дәрмектерді қабылдау немесе өмір сүруге көмектесетін физикалық-механикалық қорғаныс шаралары сияқты фармакологиялық шешімдер туралы жиі ойлайтынымыз рас. Біз бұны қазірдің өзінде жасап жатырмыз. Мен оны қорғаныс пен қауіпсіздіктің биологиялық механизмдерін қолдану арқылы кеңейтуді қолдаймын. Мысалы, мен өз зертханамда да, үнемі басқа жерлерде де қолданатын жасанды Т-жасушаның түрі бар: CAR-T. Эволюция және жетекші жасушалардың құрылымы әзірленіп, қатерлі ісіктің алдын алу үшін арнайы қолданылады. Бұл тіпті ешкімнің көзіне түспейді. Қазіргі уақытта CRISPR деп аталатын гендерді редакциялау технологиясының түрі тірі адамдар мен пациенттерде қолданылады. Ал бұлар бір емес, екі емес, ондаған, жүздеген. Мен CAR-T тірі жасушалық терапияны күн сайын көремін. Менің ойымша, бұл қазіргі терапияның кеңеюі ... Адамдар иммундық жасушаларды модификациялаудан бастап микробиомды күн сайын «ең жақсы жасушаларды шығаруға» дейін жасайды. Мұның бәрі аурудың алдын алу үшін. Біз бұл технологияны басқа ғаламшарларда өмір сүруге көмектесетін әзірленген құралдарға қосу болып табылады. Бұл жалғыз жол емес. Сонымен қатар басқа механикалық және фармакологиялық әдістер бар. Тіпті оларды дұрыс пайдалану 20 жылға созылады. Ал менікі 500 жылдық жоспар...

- Сіз өмірге жарамсыз, қоршаған ортаға бейімделетін, мұхит түбіндей экстремофилдерден көп нәрсе үйрендім деп айтасыз. Бұл біздің ғарыштағы болашағымызға қандай әсер етуі мүмкін?

Экстремофилдерді, оның ішінде ғарыш кеңістігінде немесе ғарыш станциясында зерттеу мен үшін өте қызықты болды. Экстремофилдерде радиацияға төзімділік, кептіруге төзімділік және ДНҚ-ны қалпына келтіру гендерінің көп мөлшерін таптық; Біз бұдан әрі табуды жалғастырамыз. Осындай өмірлік қиын жағдайларға бейімделу үшін тұрақты сипаттамалар бар сияқты. Себебі оларда тұздылық, температура немесе радиация деңгейі тірі организмнің тіршілік етуін мүмкін етпейтін деңгейде болады.

-Біз гендік инженерияға қатысты барлық этикалық және техникалық мәселелерді шештік делік, ол қалай болады?

Ия, тіпті егер бұл сұрақтар шешілген болса да... Бұл жұмыс істей ме, қажет пе деген екі маңызды сұрақ пайда болады. Тардиградалардан (кіші омыртқасыздардан) радиацияға төзімділікті шамамен 80 пайызға арттыра алатын гендерді зерттегенде, бұл техникалық тұрғыдан мүмкін екенін анықтадық. Адамдар гендерді редакциялау немесе гендерді ауыстыру туралы алаңдайды. Сондықтан біз гендерді өшіріп, олардың «уақытша активтенуіне» қараймыз. Менің ойымша, егер сіздердің гендеріңізді дәл қазір алып, оларды радиацияға ұшыратқан кезде жоғары-төмен жылжытсам, оларды орнына қойған кезде айырмашылық болады.

- Ең үлкен проблемалардың бірі - Марста қалай өмір сүретініміз. Сіз Марста алдағы 200 жылда адамдар босана алмайды деп жатырсыз.

Бұл болжам ата-аналарының екеуі де Марста дүниеге келген алғашқы байырғы марсиялықтарға қатысты. Бірақ оған дейін Марста туылған адамдар болатынына сенімдімін. Марста адамдар 2030 немесе 2040 жылдардың ортасында болды делік. Адамдар онда 10 жыл тұрғандықтан, баланың дүниеге келуі сөзсіз. Егер Марста екі жыныс та бар болса онда бәрі болуы мүмкін... Біз мұны миллиондаған жылдар бойы басқа қолайсыз ортада жасай алдық. Сонымен, ол жерде де болады. Алайда, екінші ұрпақтағы марсиандықтар немесе марсалықтар сәбилерді дүниеге әкелу үшін біраз уақытты қажет етеді.

-Ғарыштағы жарық мәселесі туралы не деуге болады? Жер астындағы өмір жайлы ше? Мысалы, сіз «витаминдер синтезі» туралы жазып отырсыз.

Ия, Марста жарық басқаша болады ... Бұл тілектер тізімін жасауға ұқсас жазудың қызықты тарауы болды: егер бізде әртүрлі көздер болса ше? Эволюция тарихының көп бөлігі кездейсоқтықтардан тұрады. Егер біз (эволюцияны) жақсартуға әсер еткен болсақ; Егер бізде эволюция бағытталғаннан гөрі бағытталған болса ше? Әрине, оны толығымен жою мүмкіндігі де бар, сондықтан абай болыңыз. Сіз оны әртүрлі толқын ұзындығында көре аласыз немесе өзіңіздің дәрумендеріңіз бен аминқышқылдарыңызды синтездей аласыз деп елестетіңіз. Өкінішке орай, біз мұны енді жасай алмаймыз. Мен мұны «молекулалық ыңғайсыздық» деп атаймын. Неліктен біз аминқышқылдарын немесе тіпті С дәруменін өзіміз жасай алмаймыз? Сулы мұрынды приматтар мұны әлі де жасай алады. Ал біз ше? Біз мұндай қабілетімізді жоғалтқалы қашан. 

- Сіз тек алға жылжу туралы ғана емес, сонымен бірге біздің ескі болмысымызға оралу туралы да айтып отырсыз. Адамдар сізді жынды деп ойлайды деп алаңдамайсыз ба?

Жоқ, мүлде жоқ! Алдағы бірнеше онжылдық ашылуларға толы болады, бірақ біз оны бүгін жасай алмаймыз. Алайда, бұл біздің түрімізге қажетті міндет. Бұл негізгі міндет. Егер бұл құралдар бізге тірі қалуға мүмкіндік берсе, тіпті бізге қорғау міндетімізді орындауға рұқсат берілсе, мен олардың жағында боламын. Мүмкін біздің жолымыз болар. Біз адамдарды Марсқа жібереміз, олар тікелей бейімделе алады. Керемет болар еді. Бірақ менің ойымша, бұл екіталай, оның үстіне этикалық емес. Егер бізде біреуді қорғауға арналған құралдар болса және оларды қолданбайтын болсақ, «жүріңіз радиация алыңыз. Біз сізді қорғай аламыз, бірақ мұны жасамаймыз» десек, одан да жаман болар еді деп ойлаймын. Адамдар - жойылуды білетін жалғыз түр. Алайда, мен мұны тек адами көзқараспен төмендете алмадым. Егер сегізаяқтар саналы болып, сұрақтар қоя бастаса немесе жасанды интеллект пен сұрақ тудыра бастаса, мен олар туралы осыны айта аламын. Бірақ олардың белсенділігі мен міндетін сезінбейінше, мұны ешкім жасай алмайды.

- Яғни, бұл қазіргі өмірімізді өзіміз білетін етіп қорғау туралы ғой, дұрыс түсінсем. Бірақ сіз сонымен бірге Әлем Үлкен Жарылысқа дейін басқаша түрде өмір сүруі мүмкін еді, ал қазіргі уақыт «екінші нұсқа» болуы мүмкін ...

Ең үлкен сұрақ: егер бұл екінші айналым болса, не істеу керек? Ғаламның қайта жарылуын немесе үшінші Үлкен Жарылыстың болуын тоқтату дұрыс болмай ма? Өмір қайта басталады деп үміттенеміз бе? Немесе біз ғаламның жойылуына жол бермейміз бе? Менің ойымша, мұны істеуіміз керек шығар. Себебі кепілдік жоқ. Өмір қайта басталады.

Ағылшын тілінен аударған: madeniportal.kz