2024 жылғы 17 қаңтарда сағат 16.00-де Әбілхан Қастеев атындағы ҚР Мемлекеттік өнер музейінде «Әбілхан Қастеев. Ғасыр мұрасы» атты Қазақстанның Халық суретшісінің туғанына 120 жылдық мерейтойына арналған (1904-1973) көрмесі ашылады.  

Сағат 15:00-де БАҚ өкілдеріне арналған баспасөз-туры өтеді.

Ұсынылып отырған көрме ХХ ғасырдың көрнекті қазақ суретшісі шығармашылығының эволюциясының ретроспективасын ұсынады. Экспозицияға Ә. Қастеев ат. ҚР Мемлекеттік музейінің коллекциясынан 300-ден астам көркем және графикалық туындылар кіреді.

Ә. Қастеев жасаған кескіндемелік және графикалық туындыларды Кеңестік Қазақстанның көркем шежіресі деп толық құқықпен атауға болады. Бұл жұмыстарда ХХ ғасырдағы республикада болған, көшпелі халықтың дәстүрлі өмір салтын түбегейлі өзгерткен барлық маңызды тарихи оқиғалар көрініс тапты.

 Әбілхан Қастеев 1904 жылы 1 қаңтарда Жоңғар Алатауының етегінде орналасқан Жетісу облысының (қазіргі Алматы облысының Жаркент ауданы) Чижин ауылында дүниеге келген. Әкесі ерте қайтыс болғаннан кейін ол отбасына бақташы болып жұмыс істеуге көмектесті. Қастеевтің суретшілік табиғи таланты бала кезінен бастап көріне бастады. Ұзақ күндерін жайылымда табиғатпен жалғыз өткізгеннен кейін, ол әктастан түрлі фигураларды ойып, саздан екпілеп қолөнер бұйымдарын жасай бастады. Әбілхан алғаш рет 1926 жылы туған ауылынан Жаркент қаласына кетіп, 1928 жылы Түрксіб (Түркістан-Сібір темір жолы) бірінші бесжылдығының басты құрылыстарының біріне түседі, онда Қазақ ауыл жастарын «пролетарлық қайта отырғызу» жүзесі іске асырылды. Осы жерден 25 жастағы Қастеев өз қабілеттерін жетілдіру үшін Верный қаласына (қазіргі Алматы) барады. Алматыда екі жыл бойы Н. Хлудовтың көркемсурет студиясында сурет салу және кескіндеме негіздерін меңгерген. Талантты мұғалімнің басшылығымен Н. Хлудов, Абылхан өзінің айналасындағы әлемді қабылдаудың кейбір аңғалдығын, жеделдігі мен поэтикасын мәңгілікке сақтай отырып, көркем қолөнердің алғашқы дағдыларын алды. Бұл уақытқа «Колхоз тойы» (1937), «Бие сауу» (1936) сияқты шығармалар жатады, онда Кеңес өкіметінің алғашқы жылдарындағы қазақ ауылының өміріндегі өзгерістер бейнеленген. Осы жылдары Ә. Қастеев «Ескі және жаңа тұрмыс» атауымен біріктірілген графикалық және кескіндемелік композициялар топтамасымен жұмыс істей бастайды. 1940 жылы А. Қастеев ҚазКСР СХ бірінші съезіне қатысты. Ұлы Отан соғысы кезінде А. Қастеев ҚазТАГ-та жұмыс істейді, тылдағы колхозшылардың соғыс және еңбек тақырыптарында плакаттар мен композициялар жасайды. 1942 жылы Алматыда Ә. Қастеевтің алғашқы жеке көрмесі өтті, онда суретшінің 143 туындысы қойылды. 1944 жылы Амангелді Имановтың бейнесін қайта жасағаны үшін Республикада алғаш рет Әбілхан Қастеев Қазақ КСР Халық суретшісі атағына ие болды. Қастеевтің шығармашылық мұрасында портрет жанры маңызды орын алады. Ә. Қастеев жазған Ш. Уәлиханов, Д. Жабаев, А. Иманов, Ғ. Мұратбаевтарға арналған портреттері экспрессивтілігімен және адамның мінезі мен сыртқы келбетінің ерекшеліктерін анықтауға, тұлғаны тарихи оқиғалармен және өз заманының рухымен байланыстыруға ұмтылуымен ерекшеленеді. 1950-60 жылдары Ә. Қастеев «Жаңа Қазақстан», «Қазақстан жерінде», «Қазақстан байлығы», «Қазақстан жері мен адамдары» сияқты бірнеше акварельдік циклдар құрды, онда ол өзінің туған республикасындағы ауқымды экономикалық өзгерістерді түсірді. Әбілхан Қастеев 1973 жылы өзінен кейін үлкен шығармашылық мұра қалдырып, 1984 жылы оның есімі берілген ҚР Мемлекеттік өнер мұражайының коллекциясында қалды. Ә. Қастеевтің шығармалары Қазақстандағы және шетелдегі көптеген мұражайлар мен жеке коллекцияларда бар. Ә. Қастеевтің әрбір шығармасы-Туған жер мен оның адамдары туралы шабыттандырылған баяндау, ол өзінің барлық шығармашылығын қызмет етуге арнаған халқының жақсы және бақытты өміріне деген үмітін білдіру.

Көрме жетекшісі: Мырзабекова Сандуғаш,

«Қазақстан бейнелеу өнері» бөлімі, графика және мүсін секторының жетекшісі

Мәдениет порталы