Салықтардың қызметтері

І.    Кіріспе

ІІ.   Салықтардың қызметтері

ІІІ. Табыс салығы

 

Салықтар нақты анықталған төлеу мерзімдерінің болуымен си-патталады. Мысалы, табыс сальны бойынша аванстың төлем-дер әрбір айдың 20-нан кешіктірілмей төленуі керек. Табыс са¬льны бойынша соңғы есеп жиынтық жылдың кіріс туралы де-кларацияны жасаған күннен 10 күн өткеннен кейін жасалуы керек. Салықтарты төлеу мерзімдері Салықтар міндетінің құрамды элементі болып табылады. Бұл мерзімдерді бұзу әрбір үзартыл-ған күн үшін белгіленген мөлшерлерде пенялар түрінде Салықтар төлеушінің жауапкершілігіне жатады.

Мерзімдердің тіркелгендігі Салықтарты мемлекеттік алымдар сияқты қаржылың төлемдерден өзгешелендіреді.

Бақылаушы қызметі - салық алу процесінде салық төлеу-інілер қызметі бақыланады (заңды және жеке тұлғалардың кіріс есебі, олардың қаржылық-шаруашыльщ қызметі).

Мемлекет салық саясатын жүргізеді. Әлеуметтік-экономика-лың ахуал дамуының әрбір нақты кезеңіндегі ңоғамның басқа да мақсаттары мен мөселелерін әзірленген экономикалық саясатқа сәйкес жүргізеді.

Нарықтың қатынастардың ңалыптасуы жағдайында түтыну-дың орталықтанған қоғамдық ңорлары арқылы халықтың нақты кірісінің маңызды бөліктерін қалыптастырудың озін-озі ақтама-ған кағидасынан бас тарту Салықтар саясатының негізгі бағыты бо¬лып табылады. Салықтар жүйесі арқылы қоғамның еңбекке жарам-сыз мүшелерін әлеуметтік қорғау қамтамасыз етіледі.

 

Салықтардың қызметтері

Салықтың мәні оның атңаратын қызметіне тікелей қатыс-ты. Ескере кететін жай, қаржы санаты түрғысынан алғанда Салықтар түгелімен қосалқы санат болып табылады, сондыңтан қаржымен салыстырғанда Салықтар қызметтерін қаржының бөліп тарату қызметінің бөлігі ретінде ңарастыруға болады.

1. Қаражаттың мемлекеттік бюджетке түсуін қамтамасыз ететін салықтың қазыналық (фискалдьщ) қызметі тарихи түрде бірінші болып табылады. Тауарлық-ақша ңатынастарының даму шамасы бойынша бұл қызмет мемлекетке түсетін барлың ақша кірісін анықтайды.

2. Салықтың бөліп тарату қызметі шаруашылық субъектіле-рінің әр түрлі кіріс бөліктерін мемлекет пайдасына қайта бөлуден түрады. Бұл қызметтегі әрекеттер ауңымы жалпы ішкі өнімдегі Салықтар үлесімен анықталады; ол ұлттық кірісті мемлекеттікі ету деңгейінкөрсетеді: бұл үлес 1997жылы 19,7%, 1998 жылы 16,6%, 1999 жылы 17,4%, 2000 жылы 22,6% болды. Салық жинай оты-рып мемлекет сол арқылы экономиканың әр түрлі саласына әсерін тигізеді, әлеуметтік саясатты жүзеге асырады, халық, аудан топ-тары арасындағы кірісті қайта беледі, түрмысы төмендерге демеушілік көрсетеді және т.б.

3. Салықтың реттеушілік қызметі - ол мемлекеттің эконо-микалық қызметінің үлғайған кезінде туындайды. Ол мақсат-ты бағытталған түрде қабылданатын бағдарламаларға сәйкес ұлттың шаруашылықтың дамуына эсер етеді. Бұл орайда, са-лыктың нысандарын таңдау, олардың мөлшерлемелерін алу, жеңілдіктер мен төмендету әдістерін өзгерту қолданылады. Бұл реттегіштер қоғамдық ендіріс құрылысы мен пропорциялары-на, жинақтау көлемдеріне эсер етеді.

4. Ынталандыру қызметі — әкономикалық даму, техникалық жаңару бойынша ғылыми-зерттеу және төжірибелік-конструк-торлық, т.б. жүмыстардың өткізілуіне әр түрлі ынта-жігер ту-ғызады. Мысалы, корпорацияық табыс салығы бойынша кірістің негізгі табыс козі жер болып табылатын көсіпорындар үшін 10% мөлшерлеме белгіленген, ал басңа кәсіпорындар бұл салықты 30% мөлшерлеме бойынша толейді, осылайша ауыл шаруашылығын дамыту ынталандырылады. Акциздер бойын¬ша әкелінетін тауарларға салынатын салық молшерлемелері

отандық өнімдерге қарағанда жоғары, осылайша Қазақстандық акциздік тауар ондірушілер ынталандырылады.

5. Бақылаушы қызметі - салық алу процесінде салық төлеу-інілер қызметі бақыланады (заңды және жеке тұлғалардың кіріс есебі, олардың қаржылық-шаруашыльщ қызметі).

Мемлекет салық саясатын жүргізеді. Әлеуметтік-экономика-лың ахуал дамуының әрбір нақты кезеңіндегі ңоғамның басқа да мақсаттары мен мөселелерін әзірленген экономикалық саясатқа сәйкес жүргізеді.

Нарықтың қатынастардың ңалыптасуы жағдайында түтыну-дың орталықтанған қоғамдық ңорлары арқылы халықтың нақты кірісінің маңызды бөліктерін қалыптастырудың озін-озі ақтама-ған кағидасынан бас тарту Салықтар саясатының негізгі бағыты бо¬лып табылады. Салықтар жүйесі арқылы қоғамның еңбекке жарам-сыз мүшелерін әлеуметтік қорғау қамтамасыз етіледі.