Жұбан ақынның үш ерлігі

Қазақ әдебиетінде ел мен ер ұғымын қатар ұстаған тұлғалар аз емес. Солардың ішінде Жұбан Молдағалиевтің орны бөлек. Ол – поэзияны рух пен намыс биігіне көтерген, шығармашылығын ұлт тағдырымен сабақтастыра білген ақын.

Жұбан Молдағалиевтің өмірі мен қызметін тұтастай алғанда, оны ерлік ұғымымен байланыстыра айтуға болады. Ақын үш кезеңде ел мүддесі үшін ерекше қайрат танытты. Бұл – оның өмір жолының да, шығармашылық мұратының да өзегі.

Бірінші ерлік – майдандағы қаһармандық

Жұбан Молдағалиевтің жастық шағы Екінші дүниежүзілік соғыстың отты жылдарымен тұспа-тұс келді. 1942 жылы әскер қатарына шақырылып, алдыңғы шепте жаумен шайқасты. Ол соғыстың ауыртпалығын, адам өмірінің құнын, бейбіт күннің бағасын сол майданда ұқты.

Жұбан үшін бұл кезең – ерліктің, төзім мен намыстың мектебі болды. Ол от пен оқтың ортасынан аман оралып, сол көргенін, сол сезімін кейінгі поэзиясына арқау етті. Оның жырларындағы шыншылдық пен өрлік – майдан даласында шыңдалған мінездің айғағы.

Екінші ерлік – “Мен – қазақпын” поэмасы

1960 жылдары кеңестік саясат ұлттық сананы тұмшалап, “қазақ” сөзінің өзін ашық айтуға жүрек керек кезең еді. Сол тұста Жұбан Молдағалиев “Мен – қазақпын” атты атақты поэмасын жазды.

Бұл туынды – бір халықтың өзін-өзі тануының жырына айналды. Ақын өз халқының тағдырын, тарихын, рухын биік поэтикалық деңгейде жырлап, отарлық санаға қарсы шықты.

“Мен – қазақпын мың өліп, мың тірілген” деген жолдар елдің еңсесін тіктеді. Бұл сөз – ұлттың ұранына айналды.

Жұбан осы поэмасымен ұлттық рухты жаңғыртты, сол арқылы шығармашылық ерліктің биігіне көтерілді.

Үшінші ерлік – Желтоқсаннан кейінгі мінбердегі сөз

1986 жылғы Желтоқсан оқиғасынан кейінгі ең ауыр сәттердің бірі – ұлт намысының аяққа тапталған кезі еді. Сол кезде билік алдында қорықпай сөйлеген санаулы азаматтың бірі – Жұбан Молдағалиев болды.

Жазушылар одағындағы жиналыста ол қазақ халқының ар-намысын қорғап, Желтоқсан жастарын қаралау науқанына қарсы сөз айтты. “Қазақ ешкімнің боданы емес, өз жерінің иесі, өз елінің иесі” деген ұстанымын ашық білдірді.

Бұл – Жұбанның азаматтық тұрғыдағы ең биік ерлігі еді. Ол бұл жолы өлеңмен емес, ар намысымен сөйледі.

Жұбан Молдағалиевтің үш ерлігі – үш дәуірдің көрінісі.

Соғыстағы ерлік – ел қорғаудың,

поэзиядағы ерлік – рух қорғаудың,

ал Желтоқсандағы ерлік – намыс қорғаудың үлгісі.

Ол ұлттың сөзі мен намысын қатар ұстады.

Сондықтан Жұбан есімі қазақ руханияты тарихында мәңгі сақталады.

Ерліктің де, елдіктің де биігі – осындай тұлғалармен өлшенеді.