«ЖАЛҒЫЗ ҚАЛСАМ ӨЛЕҢМЕН СЫРЛАСАМЫН ...»

Гүлбақыт Қасен«Ақын - нағыз адам». 
 Шиллер. 
«Мен өлгенде ғана өлең жазуды тоқтатамын». 
 Петрарка.

Қолымда талантты ақын қыз Гүлбақыт Қасенованың «Алуа» атты жыр жинағы. Алғашқы бетін ашып оқығаннан-ақ, ақынның ешкімге ұқсамайтын қолтаңбасы, жүрек лүпілі, өмірді зерделеуі, ішкі мәдениеті мені тарта жөнелді. Гүлбақыт не туралы жырласа да, ерекше бір көңіл-қошымен өзінің таным-тағылымына лайық жыр кестелейді екен. Кітаптағы өлеңдер тақырыбының алуандығымен, рухының биіктігімен, тіл байлығымен жүрегіме жылы тиді. Мені ең басты қуантқаны - ақынның ешкімге ұқсамайтын өзіне тән нәзіктігімен қатар, жан-дүниесінің, таным-талайының кеңдігі болды. Оның поэзиядағы ұстамдылығы, ой түйіндеуй, тіпті сабырлылығы мені ойға қалдырды. Яғни Гүлбақыт поэзияға үлкен дайындықпен келген.

Өмір - дана, 
ізгі ойдан тұрады, 
Саналыға тұнып ағар бұлағы. 
Парасатпен өлшей білсе ғұмырын, 
Есті жанға мәңгі болар тұрағы. 

Өмір. Өмір ... 
`` `` `` Кімдер сенде өтпеген? 
Болашақ бар саған қарай беттеген. 
Келте тағдыр ете көрме өтінем ... 
Пенделер көп арманына жетпеген. 
Иә, ақын қыз философиялық ой түйіндейді. Әрбір ақын өмірге келген сәтінен бастап әлемнің шексіздігін сезінеді. Уақыт тасқынына қарсы жүзеді. Ақынның адами өмірінен басқа шығармашылық тағдыры бар. Осының барлығы да ақынға сыйлаған Алла-Тағаламның ұлы сыйы. 
Іліктірмей сұқ көздің садағына, 
Нұрын төккен әр басқан қадамыма. 
Жаратқан Аллам менің - шексіз Ізгі, 
Жанымды жамандықтан ада қылған.

... Иманжүзді пендесін сійікті еткен, 
Сынақ беріп, бақты да үйіп-төккен. 
Жаратқан Аллам менің - шын Төреші, 
Ақ туын адалдықтың биіктеткен. 
Польшаның ұлы жазушысы, әдебиет зерттеушісі Ян Парандовский ақындықты екі түрге бөледі. Бірінші топқа жататын ақындар - ерте туып, ерте бастап, ерте сөнетіндер. Екінші топқа жататын ақындар - асықпай туып, асықпай сөйлеп, құлашын кеңге сермеп, айтатын ойын тоғыз толғап, он рет ойлап жазатындар һәм түқымы текті сәйгүліктей ұзаққа шабатындар. Мен Гүлбақыттың жыр жинағын оқып отырып, ақын қызды екінші топтан көретінге ұқсаттым. Оның сыршылдығымен қатар, ойын көркем тілмен астарлап жеткізуге деген шеберлігі де байқалып тұр. 
Ақылды болса азамат, 
Ары боп мәңгі өтер ем. 
Ақылсыз болса азамат,
Қайғысын қалай көтерем? .. 
Білімді болса азамат, 
Бас ұрар едім жығылып. 
Білімсіз болса азамат, 
Намыстан өлем булығып ...
Бүгінгі күнде халқымыздың мұңы мен мтажжана айналған көзіқарақты, жүрегі ояу азаматтарымызға терең ой салған, жастарымызға парыз болған бір мәселе бар. Ол - ана тіліміздің мәселесі. Осы сәтте сонау 999 жылдан басталып, 1140 жылға дейін созылған ағылшын халқының, ағылшын тілінің басына түскен нәубет есімізге оралады. Ол кездері әлемді билеген ағылшын тілі сынақта тұр еді. Англияны билеуші топтары өлі тіл латын тілінде сөйлесе, бай-манаптары француз тілінде сөйледі. Тек кедей ағылшындар ғана өз тілінде сөйледі. Осындай қиын сәтте халқына ақын-жазушылары көмекке келді. Олар бүкіл Ұлыбританияны аралап, үй-үйдің есігін қағып, көшелерде ел, жер, халық, тіл туралы жырларын оқып, әңгімелерін оқып, ағылшын халқының рухын оятты. Бүгінгі таңдағы бүкіл әлемнің қатынас тіліне айналған, мәйегі аузынан аққан ағылшынның әдеби тілін қалыптастырды. Осынау бір орта ғасырда өтпелі кезеңнен сүрінбей өткен сұңғыла ағылшын халқының ерлігі мен парасаттылығы, сол кездгі ақын-жазушыларының рухани тереңдігі мен қайсарлығы жаныңа үлкен үміт ұялатады. Осындай қиындықтардан сүрінбей өткен ұлы халықтың ұлы тіліна Жаратуша Иеміз ниетіны қарай үлкен кеңістка, яғни адамзат әлемінің кеңістігін сыйға тартта. Біздің ақын қызымыз Гүлбақыта та өзінің туған тілі жайлы терең тебіреніспен, перзенттка жанашырлықпны, ұлттық рухпны жырлапты: Осындай қиындықтардан сүрінбей өткен ұлы халықтың ұлы тіліна Жаратуша Иеміз ниетіны қарай үлкен кеңістка, яғни адамзат әлемінің кеңістігін сыйға тартта. Біздің ақын қызымыз Гүлбақыта та өзінің туған тілі жайлы терең тебіреніспен, перзенттка жанашырлықпны, ұлттық рухпны жырлапты: Осындай қиындықтардан сүрінбей өткен ұлы халықтың ұлы тіліне Жаратушы Иеміз ниетіне қарай үлкен кеңістік, яғни адамзат әлемінің кеңістігін сыйға тартты. Біздің ақын қызымыз Гүлбақыт та өзінің туған тілі жайлы терең тебіреніспен, перзенттік жанашырлықпен, ұлттық рухпен жырлапты:
Тілім менің - баға жетпес ырысым, 
Тілім менің - ақтық демім, тынысым. 
Тілім менің - ғасырлардың маржаны, 
Бізге жеткен бабалардың үнісің.

***

Гүлбақыт рухы биік ақын. Замана көшінен тайсалмай, өз пікірін білдірумен қатар, бүгінгі қоғамның, бүгінгі адамның ой-пікірін зерделеп жеткізе біледі. Әр ақын өзі өмір сүрген дәуірінің жақсысын да, жаманын да, сынағын да жүрек сүзгісінен өткізуге тиіс. 
Гүлбақыт туған жер тақырыбына қалам тартса да, махаббат тақырыбына қалам тартса да, өзінің жорға жүрісінен жаңылмайды. 
Өзің жаққа ... 
Өзің жаққа үнемі қарап өтем, 
Тілекшімін, ойым жоқ алабөтен. 
Қиын кезде қолұшын берген адам, 
Жанашыр боп жүректе қалады екен.

***

Сағынып тұрам арайлы таңда, 
Сағынып барып көз ілем. 
Аңсарым ауса аяулы жанға 
Жасырам неге өзімнен? .. 

Сібірлеп атқан таңда, іңірде, 
Іңкәрлік сезім кетпейді. 
Жұбатқандардың мені бірі де 
Сағынған жанға жетпейді ...
 Ақынның махаббат лирикасы таңғы шықтай мөлдір, көздің жасындай жүрегіңе тырс-тырс тамып, ұйықтап қалған сезіміңді оятады. Ақынның поэзиядағы адалдығы, тылсымын жасырған дариядай тереңдігі болашағынан үлкен үміт күттіреді.
Қазақ поэзиясына тағы да бір қиялы жүйрік, тілі орамды, жүрегі шын сөйлеуден танбайтын адал сөз сарбазының қосылғанына қуаныштымыз. Иә, ақын туғаннан жалғыз. Ақын пенде бола алмайды. Ол қарабайыр тіршіліктен жоғары. Бірақ тірлік заңы мүлде басқа ... Қалай да асау ақынды ноқталап, жүгендеп пенделік текетіреске түсіреді. Сондай кездері оның жүрегін ешкім де түсінбейді. Тек қана өлеңі түсінеді.

Зайда Елғондинова, 
 ақын, Халықаралық «Алаш» әдеби сыйлығының иегері