Отандық spik.kz аналитикалық порталында Жандос Ақылбековтың қазақ тілінде сөйлейтін балалар арасындағы оқу сауаттылығының төмен деңгейі туралы жазылған мақаласы жарық көрді. Мақалада Крылов атындағы Алматы кітапханасындағы кездесу туралы айтылған, онда жазушылар мен кітапханашылар оқушылар арасында әдебиетке деген қызығушылықтың жоқтығына қынжылған, деп хабарлады madeniportal.kz caravan.kz порталына сілтеме жасап.

Алматы кітапханасындағы қызметкерлердің сөзінше, № 81 мектеп-гимназияның 10 сынып оқушылары Шекспир мен Гете сияқты танымал жазушыларды танымайды. Кітапханашы мұғалімдер оларды жазғы демалыста әдебиет оқуға ынталандырмайтынын атап өтті. Халықаралық зерттеулер деректегі бойынша оқу сауаттылығының артта қалғанын растайды. 

Жандос Асылбеков өз мақаласында артта қалудың басты факторларының бірі қазақ және орыс тілді мектептерде оқыту деңгейіндегі айырмашылық екенін атап өтті. Дәлел ретінде 2016 жылы Алматы мен Астанадағы қазақ тілді балалар орыс тілді құрдастарына қарағанда 51 және 30 балл жинаған PIRLS зерттеуінің деректері келтірілген. Бұл деректер балалардың сыни ойлау негіздері мен ақпаратты өңдеу дағдылары қалыптасқан кезде, яғни мәселе бастауыш сыныптарда басталатынын көрсетеді. 

2021 жылғы PIRLS зерттеуінде алшақтық өсті, бұл әртүрлі тілдерде білім беру сапасындағы олқылықтардың өсуін көрсетеді. 

Автор орта сынып оқушылары арасында да осындай үрдіс байқалатынын айтады: PISA нәтижелері 15 жастағы қазақ тілді оқушылардың оқу сауаттылығы бойынша артта қалып келе жатқанын көрсетеді және бұл алшақтық жасына қарай арта түседі. Мақала авторы бұл құбылыстың себептерінің ішінде қазақ тілінде сапалы білім беру әдебиеті мен материалдарының жетіспеушілігін ғана емес, сонымен қатар оқытушылардың жеткіліксіз дайындығын да атайды.