Жүкел Хамай. Мен өлең жазған болуым мүмкін...

Жүкел Хамай

* * *

Күзде қоңыр белден
Ел етекке түскен тұста,
Жұртта қалған ақсақ қоңыр қозының
Маңырағанын естіп,
Мен өлең жазған болуым мүмкін.

Көктемде қара үйдің іргесі түріліп,
Қара жел аңыраған тұста.
Ошақ басында отырған,
Жетім қара қызды көріп,
Мен өлең жазған болуым мүмкін.

Жазда сары шіркей қаумалап,
Сары ұлдың бетін.
Арлы-берлі талаған тұста,
Қауқарсыз саусақтарын аялап,
Мен өлең жазған болуым мүмкін.

Сары інген ботасынан жеріп,
Сары даласына қарай босқан тұста.
Қалың ел – қазағымды ойлап,
Мен өлең жазған болуым мүмкін.

Қырқадан екі сыңар қарлығаш,
Қайшыласа қарсы ұшқан тұста.
Тағдыры тоғысар ма, деп қаймығып,
Мен өлең жазған болуым мүмкін.

КЕШІРІҢДЕР...

Мен көрген Ай,
Жұлдыз,
Аспан – көкала
Кешіріңдер, Мені?

Мен жұлған шөп,
лақтырған тас,
Үзген тошала
Кешіріңдер, Мені?

Мен еркелеген Ана,
Ойнаған бала,
Мінген тай-құлын,
қозы,..
Жүгірткен тазы,
Ұшқан құс
Кешіріңдер, Мені?

Мен жарған жұмыртқа,
Жорғалаған құмырсқа,
Тау, қырат,
Көлбеген дала,
Ішкен бұлақ,
аунаған құрақ
Кешіріңдер, Мені?

Барар жер -
басқан топырақ,
малтаған құрт,
секірген лақ,
оқылған кітап,
айтылған дұға,
Ақылды Адамзат,
Дүние-ғұмыр
Кешіріңдер, мені?!.

ПУШКИН

Пушкин деген
ақын болған, дейді
Менен бұрын -
Қылыш, карта, қатынқұмар -
Граф!..
Жазғандары -
кедір-бұдыр,
мың парақ!..
сайқал, содыр...
Пушкин деген
ақын болған, дейді!..

Дуелдің – «патшасы»
Ақпатша хатшысы –
Пушкин деген ақын
өлген, дейді
Оралға дейін келген,
дейді!..

Өлеңі жоқ,
татырлық,
Сөзі де жоқ
аларлық!
Пушкин деген бір ақын
Болып кеткен дейді...
Абай атам
қиналып,
Қатынына жазған хатын
әзер аударған
дейді!..

Түгел жұрт оны -
ПУШКИН дейді!...
....................................

* * *

Мен уақыттан озарда
Не болар екен
Мына біздің жұпыны аулада?!.

Адам сыймай...
Көлік дегенің,
Көк тулы президенттің
Қорғаушысындай қаумалап...
Қалың елім топырлап...
Мен дегенің бір «сопы»
Қайқая ұшып бара жатпайын!..

Мен кетерде,
Не болар екен
Мына біздің аулада?!.

Көрген де, көрмеген де,
Алыс, жақыннан күймелеп...
Зередей көріс айтқан
Сенің алдыңа үймелеп...
Әкесімен қоштасқан
Шық жанарлы ұлдарыма
Көңіл айта кимелеп!...

Мен қайтқан күні
Не болар екен
Мына біздің аулада?!.

Мен ғой сонда,
Мезгілсіз ақылым тасып...
Баяғы әдетіме басып,
Қайғылы сенің алдыңда
Күліп жібермесем болғаны!..

Мен кететін күні,
Не болар екен
Мына біздің жаман аулада?!.

УАҚЫТ

Біз еккен ақ терекке
Үш қарға ұясын салыпты -
Үш отауымыз сияқты!..

Қараталдың жусанына бөгіп,
Біз де біраз жерге барыптық!..

Қапалдың қары қалыңдап,
Саршағанның мұзы кетпейтін
болыпты!..
Мен саған жақындап,
Сен маған еніп,
Екеуіміз бір адамдай толыптық!

Шайыңды құй,
кемпірім!..
Сары майыңмен сапырып,
Терімді сүртіп,
Өзім ғана білетін
Сол бір гүлді
саған арнап берейін!..

Батар Күн де
уақытпен таласып,
Көкжиеккке жақындап барады!..
Асықпа,
немерелеріңнің
ортасында ойна,
Сырмағыңды көп сырма,
Көзің талар
БЕЙУАҚТА!..

Сонан шалың келгенде,
Екеуіміз жұптасып,
Бұрынғылар жолымен
Қоңырға қайта бір
барармыз!..
Қоңырқаздың
қаңқылын,
Саралқаздың
саңқылын
естіп,
Баяғыдай тағы бір көңілденіп
қайтармыз!..

* * *

Күміс жусанның исі аңқып,
Көкшіл сағым мүлгиді.
Самайымды самал тарап,
Жартастан естіп күлкіңді!..

Сары жайлаудың соңғы күні,
Ат ағашты айнала ұшқан
Сәнді сарала торғаймен бірге,
Уақыттың күміс қоңырауына ұқсап,
Сыңғырлаттым бір күйді!..

Жайлаудың сол соңғы күні
Сенің күлкің шоқ қарағайдан естіліп...
Солған түрлі жапырақтар
Шыт көйлегіңнің бедеріндей көрініп...
Көкала марқа жұлған көк гүлдің сабағын
Көңілде қалардай сонша бір аядым!..

* * *

Ал, енді...
Жас иісті, бұйра жүн
қозылар өріледі...
Күн батпай... ымыртта
көкжиек түріледі...
Сушыл торғай мың жыл
бұрынғы балапан...
Сен білетін
сол бір әнге егіледі...
Ақ бұлт аспанда
әжеңнің шүйкесіндей
сөгіледі...
Көкірекке бір тамшы
тамып кеткендей
сезіледі...

Ал, сонан...
Сол бір жақтан
қос көгілдер тырна
ұшып келеді...
Күні бойы қосақталып
Анау ақ шилі дөңде
көрнеу қоқи-шоқи
ойнайды...
Оны көрген кәрі әкеңнің
көзіне
балалығы елестеп,
Сағымдай көлбеген
көк даланың елесіне
қанша сүңгісе де
тоймайды...

* * *

Кешкілік,
Аспан жиегінде
Жалғыз қалатын
Есекқырғандай
Алатауға
Бұрындай төбелерінен
көз салып,
Даңқа алжып,
жанары солған қарт жазушыдай
қайдағы бір естеліктер айтып...
Желтоқсанның басында
Қыстау үйшіктен шыққан
көтерем тоқтылардай
оң мен солы ауысқан
көп «ақын» бас қостық.

Баяғы әңгімелер...
Білтелі шам сәулесінен
елес беріп,
Еліне өкпелі кейбір «есті»
Қап тауын қопарып,
Қас жауын қиратып келгендей,
Талдыдан барған менің алдымда
Пай-пай, шіркін!..
Құрт-қабының ауызын сөгіп,
ағытыла, ақтарылып,
Атасына қауышқан кезбедей,
Айлы түнде, әдемі-ақ бөсті -
Аңсарым сол болғандай!..
Әй, өлерін ұмытқан,
ақжүрек ақындар-ай!..

* * *

Тұман етек сұры бұлт
Қаратал бойын тұмшалап
Төңірек уақсыз жаңбырға
малтығып,
Бұлт үсті:
Көк аспан
Көк туды желбіретіп,
Жер асты:
ынтығып,
Әлде кімдер тәуелсіздік
тойлап жатқандай
Ауық-ауық
көне қанды қоңыр саулық
тарлау жұла маңырап,
Бұралқы сары кәнденді
қанды шуына қызықтырып
Ақ маңдай қызыл тұсақ
егіз туды...

* * *

Ескі,
Тым ескі
Және уақыттан жаңылған
Таңы уақытында атпайтын,
Күні уақытында батпайтын
Мына бір елдің
Адамдары неткен қайғылы
Иттері неткен көңілді?!.

Құйысқанға ілінген құмалақтай
Қу бақанда қуарған
көне мыс қоңырау:
«Алыптар туатын Ел
Осындай болады!» – дегендей
Қоңыр желдің ырғағымен
Қоқаң-қоқаң етеді!

Жүкел Хамай