Алматының жаңа тынысы: бас жоспарға енгізілген «қызыл сызықтар» мен полиорталықтар

Алматы – тірі ағза секілді, үнемі өсіп, өзгеріп отыратын мегаполис. Алайда соңғы жылдары қаланың ретсіз құрылыс пен көлік кептелісінен «тұншыға» бастағаны жасырын емес. Осы орайда, шаһардың Бас жоспарына (Генплан) түбегейлі өзгерістер енгізілуде. Қазақстанның Құрметті сәулетшісі, профессор Алтай Сатыбалдиев жобаның жаңа басымдықтары – «бетон джунглиді» тоқтату, тау бөктерін қорғау және қаланы полиорталықтандыру жайында маңызды мәліметтермен бөлісті.
 

«Қызыл сызық»: Тау бөктеріне тыйым

Алматылықтарды ең көп алаңдататын мәселе – тау бөктеріндегі ретсіз құрылыс пен биік ғимараттардың ауа жолын жауып тастауы. Жаңа түзетулерде бұл мәселеге нүкте қойылмақ. Сәулетшінің айтуынша, енді Әл-Фараби даңғылынан, Шығыс айналма жолынан (ВОАД), Саин және Жандосов көшелерінен оңтүстікке қарай, яғни тау жаққа қарай құрылыс салуға қатаң тыйым салынады.

Бұл аймақтарда тек рекреациялық мақсаттағы нысандар мен жасыл желектер ғана болуы тиіс. Сонымен қатар, тау етегіндегі аймақтарға «Ерекше қорғалатын табиғи аумақ» режимін енгізу ұсынылып отыр. Бұл – экологияға зиян келтіретін кез келген құрылысқа заң жүзінде тосқауыл қоятын тетік. Яғни, тау бөктері элиталық тұрғын үй кешендерінің емес, қарапайым халықтың демалыс орнына және таза ауаның қайнар көзіне айналуы тиіс.

Тығыздыққа тосқауыл: Құрылысшылардың «тәбетін» тыю

Қаланың тынысын тарылтқан тағы бір фактор – тым тығыз орналасқан тұрғын үйлер. Жаңа жобада халықтың тығыздығын азайтуға баса назар аударылған.

·     Бұрын: Гектарына 330 адам нормативтік көрсеткіш болып келсе;

·     Енді: Бұл көрсеткіш гектарына 260 адамға дейін, ал кейбір аудандарда одан да төмен деңгейге түсіріледі.

Алтай Сатыбалдиевтің пікірінше, бұл қадам инженерлік желілер мен әлеуметтік нысандарға (мектеп, аурухана) түсетін салмақты азайтып қана қоймай, құрылыс салушылардың шектен тыс амбициясын шектеуге мүмкіндік береді. Қала шаршы метрлер үшін емес, адамдардың жайлы өмірі үшін салынуы керек.

Полиорталықтар: «Қала ішіндегі қала»

Бүгінде Алматыдағы жұмыс орындарының 60 пайызы тарихи орталықта шоғырланған. Бұл таңертең шеттен ортаға, кешке ортадан шетке ағылатын көлік нөпірін тудырады. Бас жоспардың жаңа тұжырымдамасы – полиорталықтарды дамыту.

Бұл дегеніміз – қаланың шеткі аудандарын (периферияны) жай ғана «жатын аудан» емес, толыққанды өмір сүру ортасына айналдыру. Әр ауданда:

-             Жұмыс орындары;

-             Сапалы білім беру және медицина ошақтары;

-             Демалыс парктері мен қоғамдық кеңістіктер болуы шарт.

Мақсат – тұрғындардың күнделікті қажеттіліктерін өз ауданында өтеп, қала орталығына бару қажеттілігін азайту. Бұл көлік жүктемесін айтарлықтай жеңілдетеді.

Көлік революциясы: LRT және BRT дәуірі

Сәулетші көлік жүйесін дамытудың да жаңа басымдықтарын атап өтті. Басты мақсат – жеке көліктен қоғамдық көлікке басымдық беру.

1.     LRT (Жеңіл рельсті көлік): Ұзақ жылдар бойы сөз болып келе жатқан LRT жобасын жүзеге асырудың қажеттілігі артты.

2.     BRT (Жүрдек автобус желілері): Бұл желілерді ұзарту және көбейту жоспарлануда.

3.     Бөлінген жолақтар: Қоғамдық көлік кептелісте тұрмай, жолаушыны межелі жерге жылдам жеткізуі тиіс.

«Масс-тасымал жүйелерін жедел енгізу – қаланың көлік артериясын сауықтырудың бірден-бір жолы», – дейді сарапшы.

Жасыл қала: 3800 гектар саябақ

«Алматы – бақ қала» мәртебесін қайтару – басты міндеттердің бірі. Жаңартылған жоспар бойынша, жалпы пайдаланымдағы жасыл аймақтардың көлемін үш еседен астамға ұлғайтып, 3800 гектарға жеткізу көзделуде.

Ерекше назар аударатын жайт – өзен бойлары мен сай-салаларда (логтарда) жаңа орман-саябақтар құру. Бұл аумақтар біртұтас экожүйеге біріктіріліп, қаланы таза ауамен қамтамасыз ететін табиғи дәліздерге айналады. Өзен жағалауларын саябаққа айналдыру – оларды заңсыз құрылыстан қорғаудың ең тиімді әдісі.

Алматының Бас жоспары – жай ғана сызба емес, бұл миллиондаған тұрғынның болашағы. Тығыздықты азайту, көлікті реттеу және жасыл желекті көбейту шаралары қаланың экологиялық және әлеуметтік жағдайын жақсартуға бағытталған нақты қадамдар.

Айта кетейік, жаңартылған Бас жоспар жобасы бойынша қоғамдық тыңдалымдар осы жылдың 24-26 желтоқсан күндері өтеді. Бұл – әрбір алматылықтың қала тағдырына қатысып, өз пікірін білдіруіне берілген мүмкіндік.

MADENIPORTAL.KZ шолушысы