Достоевский туралы сіз бен біз біле бермейтін қызықты деректер

1

Достоевский отбасындағы сегіз баланың екіншісі болды. «Мен екінші болып дүниеге келдім, бала күнімде тым жылдам, білуге құмар, қызығушылықтарына табанды, әрі ашуыңа тиетін, әрі сүйсіндіретіндей дарынды болдым. Шамамен үш жасымнан, ойымнан ертегілер құрастыра бастадым, күрделі кейде қорқынышты және кейде күлкілі ертегілерім де болатын» деп есіне алған екен жазушы. 

2

Жазушының әкесі дәрігер Михаил Андреевич, 1821 жылдан бастап Мариинский ауруханасында(Санкт-Петербургтың ең көне ауруханаларының бірі) кедейлерге қызмет көрсететін дәрігер болып жұмыс істеген.

3

Болашақ ұлы жазушы осы ауруханада дүниеге келген.

4

Достоевскийдің анасы Мария Федоровна Наполеон шапқыншылығынан кейін байлығынан айырылған 3-ші гильдия көпесінің қызы болған. «Мен орыс және діндар отбасынан шықтым. Есімді білген кезден бастап, ата-анамның маған деген сүйіспеншілігі есімде ... », - деп жазды Федор Михайлович.

5

Бұл жанұяның балалары «Иоанн Гибнердің жастардың игілігі үшін ескі және жаңа өсиеттерден таңдалған жүз төрт қасиетті әңгіме» кітабы оқып сауат ашты.

6

Жас кезінде Достоевский элиталық жеке Мәскеу мектеп-интернатында білім алды, содан кейін әкесінің талабы бойынша Санкт-Петербургтегі Бас инженерлік училищеге оқуға түседі. Кейін бұл кезеңді жазушы болашағын құртқан қателік деп атады.

7

Жазушының балалық шақтағы ең қорқынышты естеліктерінің бірі – құрдас қызының өлімі: ол тоғыз жасында зорлық-зомбылыққа ұшырап, ауруханада қайтыс болады. Азапталған баланың бейнесі кейінірек Достоевский романдарында бірнеше рет бейнеленді.

8

Жас Достоевский анасы ның қазасынан кейінгі Пушкиннің өліміне  қатты қайғырды. «Фёдор ағамыз үлкен ағамызбен сөйлескенде, егер бізде отбасылық аза болмағанда, әкеме Пушкин үшін аза ұстайық деп айтар едім» деп еске алды жазушының інісі Алексей.

9

Жазушының әкесінің өлімі әлі күнге жұмбақ. Ресми нұсқа бойынша ол апоплектикалық инсульттан қайтыс болды, бірақ көптеген замандастары оны қолдан өлтірілді деп есептеген.

10

Достоевскийдің әдеби дебюті Бальзактың «Евгений Гранде» романының орыс тіліндегі тұңғыш аудармасы болды.

11

Оны жазушы ретінде танытқан шығарма екі жылдан кейін жарық көрген «Кедейлер» романы болды.

12

«Кедейлерді» оқығаннан кейін Некрасов Белинскиймен әңгімесінде Достоевскийді «Жаңа Гоголь» деп атады.

13

Жазушының әпкесі Варвара «Қылмыс пен жазадағы» өсімқор кемпірдің тағдырын қайталады: оны тонау мақсатында аула сыпырушысы өлтіріп кетеді.

14

Достоевскийдің үлкен ағасы кенеттен қайтыс болғанда, жазушы оның барлық қарыздарын қарыздарын мойнына алды, ол оны өмір бойы дерлік төлеп өтті.

15

Жасөспірім кезінде Достоевскийдің шөбересі Алексей «Ағайынды Карамазовтар» желісі бойынша түсірілген «Ұлдар» фильмінде Коля Красоткинді сомдаған.

16

Алексей кіші ұлының атын атасының құрметіне қойған, сондықтан Санкт-Петербургте әлі де Федор Достоевский өмір сүреді..

17

«Қылмыс пен жазаның» жазылуына Достоевскийдің қиын қаржылық жағдайы себеп болды. Ол «Орыс хабаршысы» журналының редакторы Катковқа хат жазып, болашақ романның сюжетін баяндап, 300 рубль алдын ала төлем алады.

18

Сену қиын, бірақ Достоевский жоғары жалақы алатын автор емес еді: ұзақ уақыт бойы оның баспа беті үшін қаламақысы 150 рубль болды, ал Толстой сол жұмысы үшін 500 рубль алды.

19

Достоевскийдің эпилепсиямен ауырғаны туралы белгілі фактке қазіргі заманғы кейбір зерттеушілер тарапынан күмән тудырады. Мүмкін, ұстаманың себебі мүлдем басқа ауру болған болуы мүмкін.

20

Достоевскийдің екінші және соңғы әйелі Анна Григорьевна Сниткина өзінен 25 жас кіші болатын және жазушы оны стенограф ретінде жұмысқа алған еді.

21

Достоевский танысқан алғашқы күнінде-ақ Аннаға өзінің эпилепсиясы мен өлім жазасына кесілгені туралы айтып береді.

22

Анна Григорьевна 35 жасында жесір қалды, сосын тұрмысқа шықпады, қалған өмірін қайтыс болған күйеуінің жұмысына арнады: ол оның шығармаларының толық жинағын басып шығарды.

23

Сниткина қайтыс болғанға дейін аз уақыт бұрын Сергей Прокофьев одан күнге арналған альбомына бірдеңе жазуды өтінді. «Менің өмірімнің күні – Федор Достоевский. Анна Достоевская ... », - деп жазып берді ол.

24

Достоевскийдің ең әйгілі романдары бұлыңғырлығымен таң қалдырады. Сыншылар «Қылмыс пен жаза» романында 21, «Нақұрыста» 31, «Жындар» романында 15, «Жасөспірімде» 34 және «Ағайынды Карамазовтарда» 43 өлімді санап көрсетті.

25

Барлығы біле бермейді, бірақ Достоевскийдің күлкілі шығармалары да бар, мысалы, «Өзгенің әйелі мен төсек астындағы күйеу» әңгімесі.

26

Сондай-ақ жазушының өлеңдері де бар, мысалы, тарақан туралы. Оларды «Жындар» романының кейіпкері капитан Лебядкин жазған. Сонымен қатар, Достоевский өз балаларына және әзіл-оспақ антологияларына өлең жазды.

27

Достоевский Мәсіхтің тұлғасына үлкен мән берді және оны тәндегі адамның идеалы деп санады.

28

Жас Достоевскийдің сүйікті авторларының бірі Шиллер болды.

29

Достоевский Петрашевский алқасына қатысқаны үшін өлім жазасына кесілді. Ол және алқасының басқа он тоғыз мүшесі өлім жазасына кесілді, бірақ өлім жазасын енді ғана атқарылғалы жатқанда, өлім жазасын сүргінге ауыстырды.

30

Достоевский сүргінде жүргенде алғаш рет жеке күнделік жүргізе бастады.

31

Жазушының сүйікті сусыны кәдімгі қара шай болды, ол кезде өнім айтарлықтай қымбат болатын.

32

Достоевский 28 жыл Санкт-Петербургте тұрып, көптеген кейіпкерлерін сонда «дүниеге әкелді».

33

Достоевский романдарында орын алатын көптеген қылмыстардың сюжетін нақты қылмыс туралы хабарлардан алды.

34

Эйнштейн «Ағайынды Карамазовтарды» өз қолына түскен кітаптардың ішіндегі «ең әсерлі кітап» деп санады.

35

Достоевскийді бүкіл әлем біледі. Мысалы, Жапонияда Акира Куросаваның режиссерлығымен түсірілген  «Нақұрыс» фильмінің түсірілуімен танылды. 

36

«Құмар ойыншы» романын Достоевский небәрі үш аптада жазды – жазушы қаламақы алып, қарыздарын өтеуге асықты.

37

Ағайынды Карамазовтар «Ұлы күнәкардың хикаясы» романының бірінші бөлімі ғана болады деп жоспарланған болатын, бірақ өлім жазушыға жоспарларын жүзеге асыруға кедергі болды.

38

Висбаден казиносында Достоевский ойнаған әлемдегі жалғыз рулетка дөңгелегі бар.

39

Ресейде әртүрлі қалаларда орналасқан Федор Михайлович Достоевскийдің алты мұражайы бар.

40

Жазушы шығармашылығымен тығыз байланысты Санкт-Петербургтегі Сенная алаңы маңындағы аумақ бейресми түрде «Достоевский аймағы» деп аталады.

41

Достоевскийдің бейітінде Евангелиядағы жолдар ойып жазылған: «Сендерге шындығын айтамын: егер жерге түскен бидай дәні өлмесе, ол жалғыз қалады; бірақ өлсе, көп жеміс береді». Дәл осы жолдар «Ағайынды Карамазовтардың» эпиграфы болды.

42

Достоевский, Стивен Кинг, Джордж Оруэлл 2021 жылдың басынан бері Ресейде ең көп жарияланған автор болды.

43

Уильям Фолкнердің кітапханасында «Жындар», «Қылмыс пен жаза», «Идиот» және «Ағайынды Карамазовтар» болды. «Мен оны жыл сайын қайталап оқимын. Оның шеберлігі, адам жан-дүниесіне енуі, жанашырлығы оны көпшіліктің қолынан келсе жақындағысы келетін жазушы етеді. Ол өшпес із қалдырғандардың бірі болды », - деді американдық жазушы.

44

Достоевский - ғылыми әлемде ең көп нақыл алынатын орыс классигі; ал шетелдік авторлар арасында бұл құрметті орынға Шекспир ие.

45

Достоевскийдің жұмысын психоанализдің атасы Зигмунд Фрейд жоғары бағалаған.

46

Достоевский Татьяна Ларинаны идеал әйел деп санады және ол басы бос болғанда да Онегинге тұрмысқа шықпайтынына сенімді болды. «Бұл кейіпкердің бүкіл ұстанымын түсіну керек! Өйткені, ол оның кім екенін, қандай адам екенін таныды ... », - деді ол 1880 жылғы әйгілі «Пушкин сөзінде».