Арман Шораев «Қазақстан барысы» жобасының авторы: Теледидардан көңілім қалған…

28 маусым – қаламды – қару, микрофонды – серік еткен барлық журналистердің кәсіби мерекесі. Осы орайда «КТК» арнасының бұрынғы директоры, кәсіби журналист, қазіргі ҚР Қазақ күресі федерациясының президенті, «Қазақстан барысы», «Әлем барысы» сынды айтулы додаларды ұйымдастырып жүрген азамат Арман  Шораевпен сұхбаттасқан едік.

«Ана тілі»: Әңгімемізді негізгі жобаңыз – «Қазақстан барысынан» бастасақ. Осымен тоғызыншы рет ұйымдастырылып отыр. Оның екеуінде Айбек Нұғымаров, үшеуінде Бейбіт Ыстыбаев жеңімпаз болғанын білеміз. Биыл қалай өтті? Балуандардың бабы қалай екен?

Арман Шораев: Жылдан-жылға біздің «Қазақстан барысына» қатысатын балуандардың деңгейі өсуде. Жастардың да қы­зығушылығы артып, қаты­сушылар қатары өсіп келеді. Жыл сайын бұрын көрермендерге танылмаған жаңа жұл­дыздардың аты шығып жатыр деп ойлаймын. Мысалы, биыл 18 жасқа енді толған бір­неше балуан бақ ­сынады. Жалпы біз жобаны қолға алған кезде «Қазақстан барысы» әлеуметтік лифтіге айналсын деп ойлағанбыз. Сол ойлағанымыз, Құдайға шүкір, келіп жатыр. ­Айбек Нұғымаров, Бейбіт Ыстыбаев,­ Ұлан Рысқұл, ­Руслан Әбдіразақ – бәрі еліміздің танымал азаматтарына айналды. Әлеуметтік желілердің жұлдыздары. Сол балуандарға еліктеген жастарымыз кезінде «Жас барыс» ­деген жобада бақ сынаған еді. Қазір солар есейе келе іріктеуден өтіп, «Қазақстан барысына» да қатысып ­жатыр. Жылда «Биыл кім «Қазақстан ­барысы» атанады?» деген сұрақ қойылғанда, мен не деп жауап берерімді білмеймін. Өйткені белдесудің тартысты өтетіні сонша, кімнің бабы келісіп, бағы жанып кететінін болжау қиын. Бірақ жыл сайын бұрын барыс атанбаған балуанның жұлдызы жанса екен деп тілеймін. Мысалы, Тараздан Дәулетхан Жақыпов деген мықты ­балуан қатысты, Шымкенттен Ерсұлтан Мұзапаров деген жігіт бар. Сондай-сондай жігіттер, айта берсек, көп. Дегенмен­, биылғы жүлде Айбек Нұғымаровқа бұйырды. Ол – сақа балуан, тәжірибелі. Сол тәжірибенің арқасында ұтып кетті.
Биылғы күресіміз де жылдағысынан жаңылмай, жоғары деңгейде өтті. ­Президент, Премьер-Министр қатысып, көрді. Жалпы көрермен арасында осындай жоғары шенді азаматтардың отырғаны – біз үшін абырой. Өйткені қазақ күресі – тек қана спорт түрі емес, ол – қазақтың ­намысын оятатын, дәстүрлерімізді жаңғыр­татын үлкен патриоттық жоба. Биыл тоғы­зыншы рет өткіздік. ­Жапонияда императордың турнирлері 1,5 мың жыл бойы үздіксіз өтіп келеді. Біз кетеміз, орны­мызға жас ұрпақ келеді, бірақ «Қазақ­стан барысы» дәл солай 200, 300 рет өт­кізілетін, өлмейтін жоба болады деп ойлаймын.

«Ана тілі»: Тоғыз жылдың ішінде жоба қандай жетістіктерге жетті?

Арман Шораев: Мен осы жобаны 2010 жылы Моңғолиядан алып келдім. Оларда өздерінің ұлттық күрестері нөмірі бірінші спорт болып саналады екен. Таңғалдым. Баян-Өлгейде бір қонақүйге бардық. Қақ төрінде жап-жас жігіттің портреті ілініп тұр. Президент дейін десең, тым жас, 20-22 жастағы азамат. Бұл кім болуы мүмкін деп ойладым. Кейін мейрамханаға барғанда да сол портретті көрдім. Сосын қызметкерлерінен «Бұл жігіт кім?» деп сұрадым. Олар жыл ­сайын моңғол күресінен жарыс өтетінін, жеңімпазын «Арыстан балуан» деп атайтынын, суретте сол жобаның жеңімпазы бейнеленгенін айтты. Бізде де өзіміздің ұлттық күресіміз – қазақ күресі бар. Моңғол күресінен бір мысқал да кем емес. Бірақ соны қолға алып, насихаттай алмай жатқанымыз намысыма тиді. Себебі ол кезде біздің күресіміз басқа күрес түрлерінің көлеңкесінде болатын. Көптеген ата-ана балаларын дзюдо, грек-рим, еркін күреске беруге тырысатын. Өйткені олар олимпиадалық спорт түрі деп әспеттеледі. Сол жобаны бастағалы тоғыз жылдың ішінде өзіміздің ұлттық күреспен айналысатын бүлдіршіндердің, спортшылардың саны төрт есе өсті. Бұрын 30 мың болса, қазір 100 мыңның үстінде. Ол да ең үлкен жетістіктің бірі деп ойлаймын. Қазір, керісінше, дзюдодан, басқа спорт түрінен балаларын қазақ күресіне ауыс­тырып жатқандардың, өз еркімен ауысып жатқандардың қарасы көп. Өйткені біздің күресіміздің әдістері өте әдемі, ешқандай спорт түрінен артық болмаса, кем емес. Ең бастапқы мақсатымыз – ұлттық күресіміз күрес түрлерінің арасында ең төрінде тұрсын деген ойымызға жеттік. Одан қалды, жаңа айтқандай, «Қазақстан барысына» қатысатын балуандардың да абыройы артып, халық арасында зор құрметке бөленіп жатыр. Халықтың кейбіреулері тіпті Олимпиада чемпиондарын да білмей жатады. Ал біздің Бейбіт, Ұлан, Айбектерді біледі, таниды, қай жерге барса да дастарқан жайып, төрге оздырады.

«Ана тілі»: Осы жобаны қолға алған кезде қазақ күресін Олимпиада ойындарына қосу туралы арманыңыздың бар екенін айтып едіңіз. Бұл ретте қандай жетістіктер бар?

Арман Шораев: Ол – ең үлкен мақ­сат. Оның орындалу-орындалмауы уақыттың еншісінде, бірақ біз сол жолда қызмет етуіміз керек. Сол мақсатпен осыдан үш жыл бұрын Халықаралық қазақ күрес федерациясын құрдық. Оны Қанат ­Бозымбаев басқарып отыр. Нағыз ұлтжанды азамат, Энергетика министрі. Сол кісінің арқасында біраз жұмыс істелді. Жиырма тоғыз мемлекетте Қазақ күрес федерациясы ашылды. Олар өздерінің жергілікті мемлекеттік органдарынан және Ұлттық Олимпиада комитеттерінен ресми тіркеуден өтті. Ал жалпы Олимпиада ойындарына кіру үшін ең аз дегенде 65 мемлекетте сондай Қазақ күрес федерациялары ашылуы керек. Ол жұмыс алдағы 3-4 жылдың ішінде мәресіне жетеді деп ойлаймын. Сондай-ақ Олимпиадаға енгізу үшін қазақ күресімен тек қана ұлдар емес, қыздар да айналысуы керек. Сол үшін әйелдер арасындағы чемпионаттарды өткізіп жатырмыз. Жуырда Халықаралық федерация Еуропа чемпионатын өткізді. Моңғолияда Азия чемпионатын өткізетін ойымыз бар. Сондықтан құр қарап отырған жоқпыз, ептеп болса да алға жылжу бар. Олимпиада ойындарының қатарына қоса алмасақ та, Жапонияның сумо дәрежесіне жеткізсек дейміз. Қазір, Құдайға шүкір, біздің жобаларымызды тікелей эфирде тек қазақстандық арналар ғана емес, Ресейдің екі бірдей арнасы, Түркияның бір арнасы көрсетіп, қайталап беріп жатыр. Ал Олимпиадаға жеткізсек, біз үшін абырой. Бірақ Жапония шенеуніктері мен спортшылары өзінің дзюдосын оған енгізу үшін отыз жыл тоқтамастан тер төкті, еңбектенді. Сол үшін қазақ күресі де Олимпиа биігіне шықсын десек, елімізде қоғамдық федерациялардан басқа, Үкімет тарапынан мемлекеттік бағдарлама қабылдануы керек. Өйткені оған қыруар ақша қажет. Әр мемлекетте миссионерлік жұмыс жасауымыз ­керек. Сол жердегі дзюдода, еркін күресте жүрген жаттықтырушыларды тартып, үйретіп, сертификат беріп, әртүрлі чемпионаттарға қатысу үшін спортшыларын шақырып, олардың жолақысын, жататын жерін, тамағын – бәрін төлеуіміз керек. Осындай жұмыстарды отыз жыл ішінде біртіндеп-біртіндеп жасасақ, қазақ күресі міндетті түрде Олимпиада ойындарының санатына кіреді деп ойлаймын. Мүмкін одан да аз уақытта…

«Ана тілі»: Лайым солай болсын! Біз әрдайым тілектеспіз!

Арман Шораев: Рақмет.

«Ана тілі»: Былтырғы жылы журналис­тер мерекесіне орай «Ақпарат барысын» өткізулеріңіз мүмкін екені туралы сөз шыққан еді. Бірақ шара тек сөз жүзінде қалды. Бұл сөз қаншалықты шындыққа жанасады?

Арман Шораев: Ол әбден мүмкін. Бірақ бұл жерде мынадай гәп бар. Құдайға шүкір, «Қазақстан барысы», «Еуразия барысы», «Әлем барысы», «Жас барыс», «Халық барысы» деген додаларды өткізіп келемін. Сондықтан маған басқа ­барыстарды өткізу қиындау. Мысалы, Ішкі істер министрлігі қызметкерлері бірігіп, «Полиция ­барысы» деген жобаны өздері өткізіп жатыр. Біз тек төрешілікті, спорттық киім-кешекті қамтамасыз етеміз. Журналист бауырларым «Ақпарат барысын» өткізу туралы ұсыныс білдіргенде: «Айналайындар, өздерің ұйымдастырыңдар. Біз басқа жағдайын жасаймыз» деп айтқанмын. Өйткені осы жылдың наурыз айында Балғынбек Имашев бауырымыз «Өнер ­барысын» өткізді. Біз тек қана ұйымдастыру жағынан азын-аулақ көмектестік. Ал бүкіл қаржыландыру, т.б. өз тарапынан жасады. Дәл солай журналистердің ішінен Балғынбек сияқты біреуі суырылып шығып, ұйымдастырып жатса, біз қолдаймыз.

«Ана тілі»: Әңгімеміздің ауанын жур­на­листикаға бұрсақ. Өзіңіз де бұл са­ланың қазанында қанша жыл қай­нап, еңбек еттіңіз. Тәжірибеңіз бар. Бү­гінде салаңызды ауыстырсаңыз да, қазіргі ақпарат айдынында жүрген экс-әріп­­тес­теріңіздің қызметіне қатысты пікіріңізді білсек. Қандай жетістіктер мен кемшіліктер көресіз?

Арман Шораев: Қуантатыны, қазір қазақтілді контенттің тұтынушылары көбейіп келеді. Өзім орыстілді журналиспін ғой. Дегенмен, «КТК»-да басшылық қызметте болғанда арнаны біраз қазақыландырып кеттім деп ойлаймын. Мен келгенде қазақ тіліндегі жаңалықтары күндізгі сағат 16:00-де, ешкім теледидар көрмейтін сәтте эфирге шығатын. Оны прайм-тайм уақытынан ойып тұрып орын алып, кешке, жұртшылық теледидар алдына жиналатын уақытқа қойдым. Қазір бұрынғыдай емес, қазақтілді орта өсіп, қазақша ақпараттың таралымы артып келеді. Бұл қазақтілді журналистерге жауапкершілік жүктейді. Сұраныс бар екен деп, қалай болса солай ақпарат таратуды доғарып, тұтынушыға сапалы өнім беруге тырысу керек. Өкініштісі, қазір бұқаралық ақпарат құралдарында сауатты өнім аз. Жаппай көңіл көтерушілік сипатта. Қоғамның қызып тұрған тақырыптары дер кезінде соғылмай қалып жатыр. Шындыққа тура қарау – жоқтың қасы. Оның себебі де аян. Соның әсерінен «Фейсбук», «Инстаграм», «Ютуб» сияқты тағы да басқа әлеуметтік желілер, керісінше, үлкен аудитория иегері болып шыға келді. Теледидар мен газет-журнал, радио айтпаған ақпаратты жұрт сол жақтан іздеп кетті. Сондықтан мен дәстүрлі медиаларды жаңа жүйеге көшіру керек деп ойлаймын. Көбінесе сол интернет жүйесіне көңіл аудару керек. Мүмкін, бес-алты жылда журналистика мүлдем басқа кейіпке енетін болар. Қазір әр азаматтың қолында смартфон бар. Мен, мысалы, қоғамда не болып жатқанынан хабардар болып отыру үшін сайттарға да аса көп кірмеймін. Көп жаңалықтарды сол әлеуметтік желілерден оқимын. Қазір ақпаратты жеткізу жолдары көбейді ғой. Әр адам смартфоны арқылы кез келген жерден тікелей эфир жасап, оқиға орнынан хабар тарата алады. Сондықтан қазіргі журналистика бұрынғы кейпінен өзгерген. Оның осы өзгергені маған ұнайды, бір жағынан. Өйткені ақпаратты жеткізу өте оңай нәрсеге айналды. Әр азамат қолында смартфон болса, журналиске, блогерге айналды. Болашақта журналистика нақты бір салаларға мамандандырылған жүйеге айналуы керек деп ойлаймын.

«Ана тілі»: Журналистика факуль­теттерін реформалау керек дейсіз ғой?

Арман Шораев: Мен бұрыннан айтып келемін, журналистика факультеті деген – кеңес үкіметінен қалған ­атавизм. Дамыған елдерде ондай факультеттер өте аз. Үлкен Американың өзінде колумбиялық журналистика мектебі сынды екі-үш университетте ғана бар мамандық. Ал бізде жалпы жоғары білім беру саласы бизнеске айналып кетті ғой. Соны, жастардың көпшілігі тележүргізуші болып, тез танылғысы келетінін пайдаланып, «пысықайлар» неше түрлі журналистика факультеттерін ашып алды. Анау шалғайда жатқан Көкшетауда, ­Петропавлда… Ол жерде дәріс беретін дұрыс мамандар да жоқ. Ал оларға жастарды тартып, ақшаларын жымқырып, «журналист» деген диплом берсе болды. Ал ол маман – маман емес. Журналистиканың арзандап кетуіне сол да әсер етті. Бұрын елімізде тек қана ҚазМУ-да оқытатын. Ол үшін үлкен конкурс ұйымдастырылып, жүзден жүйріктер, ең мықтылары сүттің бетіндегі қаймақтай сүзіп алынатын. Сондай мықты іріктеуден өткен білімгерлер бүгінде бір-бір бұқаралық ақпарат құралын басқарып отырған білікті басшы, кәсіби маманға айналған. Ал қазір кез келген ­азамат елінен, тіпті қаласынан ұзап шықпай, журналистика дипломына қол жеткізіп жатыр. Ал ол диплом – түкке жарамсыз бір парақ қағаз.

«Ана тілі»: Өзіңіз тележурналист болдыңыз ғой. Теледидар көресіз бе?

Арман Шораев: Теледидар қара­маймын. Мен «КТК» арнасын сегіз жылға жуық уақыт басқардым ғой. Соның соңғы үш жылында өзімнің арнамды да қараған емеспін. Теледидардан әбден көңілім қалғаны соншалық…

«Ана тілі»: Оны сұрап отырған себебім, телевидениенiң күнкөрісі көбінесе рейтингке тәуелдi ғой. Бұл журналистерді де арзан, ойын-сауық бағдарламаларына байлап қойған сынды. Журналистердің арасында рейтингтің қолдан жасалатыны, яғни жалғандығы туралы да сөз бар. «Хабар» арнасы директорының орынбасары, кейін КТК арнасының басшысы болдыңыз. Телеарна рейтингі «әділ емес» деген пікірге жауабыңыз қандай?

Арман Шораев: Бұл жерде әділдік жоқ деп айта алмаймын, бірақ толығымен бар деп те айту қисынсыз болар еді. Бәрі – телеарнаның саясатына, ұстанған бағытына байланысты дүние.

«Ана тілі»: Журналист кезіңізде де, одан кейін де шетелдердегі бірталай әйгілі телеарналардың, ақпарат құралдарының редакциясында болып, қызметімен таныс­қан екенсіз. Олардан нені үйренуге ­болады?

Арман Шораев: Дамыған елдердің біразына табаным тиді. Оларда ­тыйым салынған тақырып жоқ. Журналист қалаған тақырыбын көтеріп, жазып, түсіре береді. Президентін де, Премьер-Министрін де, депутатын да сынға тарта алады. Мәселен, 1974 жылы Америка­ Құрама Штаттары президенті ­Ричард Никсонның қызметтен кетуімен аяқталған оқиға болды. Сонда журналис­тер оқиғаны дер кезінде талдап, тергеп халыққа жеткізіп отырған еді. Ол тарихта ­«Уоторгейт жанжалы» деген атпен қалды. Тарихта қоғамның дамуына, небір тас-түйін мәселелердің оңтайлы шешілуіне журналистік зерттеулерімен ықпал еткен тілшілер қаншама. Соның арқасында олар алға жылжыды, дамыды, гүлденді. Демек, дамитын елде толығымен сөз бостандығы болуы керек екен. Біздің елдің басшылары да әр үндеуі сайын жемқорлықпен күресу керек екенін айтып жатады ғой. Сол жемқорлықтың көзін құртып, әділетті қоғам орнату үшін де ең бірінші талап – күресетін, тергеу жасайтын, ақ пен қараны айыратын тәуелсіз бұқаралық ақпарат құралдарының болуы. «Сын түзелмей, мін түзелмейді» дейді. Солай сынап отыратын журналистика болуы керек. Кезінде ханына дат айта білген қазақтың ұрпағымыз, дәл солай ашық айтатын БАҚ керек. Кәдімгі кәсіби журналистика болуы керек. Сонда ғана жемқорлықпен күресіп, оны түп-тұқиянымен жоя аламыз, ары қарай дами аламыз.

«Ана тілі»: Сіздің журналистикаға қай­тып келуіңіз мүмкін бе?

Арман Шораев: Мен журналистикадан кеткен жоқпын деп ойлаймын. Өйткені «Фейсбук», «Инстаграм» желілеріндегі парақшаларым – менің бұқаралық ақпарат құралдарым. Соның бас редакторы да, режиссері де өзіммін. Сондықтан айтар ойымды, пікірімді сол жерде жазамын, бөлісемін. Ал ресми журналист қызметіне қайтып келу туралы ойым жоқ. Әбден аузым күйген. Қазіргі жасап жатқан жобаларым да – ұлттың өсіп-өркендеуіне үлес қосатын жұмыс.

«Ана тілі»: Қазақстандық медиа-бизнестің даму болашағына қатысты болжамдарыңызбен бөліссеңіз. Алдағы бес-он жылда еліміздің ақпарат нарығында қандай құндылықтар үстем болуы мүмкін?

Арман Шораев: Менің ойымша, ­газет-журнал, теледидар, радио, интернет сайттары – идеологиялық бір мекеме емес. Оларды халық пен биліктің ортасында жүрген делдал деп айтсақ болады. Жоғарыда қабылданған заңдарды, түрлі бағдарламаларды халыққа түсіндіруші, халықтың мұң-мұқтажын жоғарыда отырғандарға жеткізуші. Сондықтан болашақта журналистер осы қызметіне барынша жауапты қарап, жалғастыра береді, нағыз кәсіби ортаға айналады деп ойлаймын. Сонымен бірге «Ана тілі» газеті сияқты ағарту жұмысымен айналысатын, ұлттық құндылықтарды дәріптеп отыратын бұқаралық ақпарат құралы да біздің қоғамға керек. Өйткені жаһандану есіктері ашылған сайын, ұлт құндылықтарына төнетін қауіп көбейеді. Қазір, жасырын емес, жастарымыз кітап оқудан қалып барады. Ал смартфонның ар жағында небір идеология жатыр. Жастар соларға ереміз деп, ататегінен ажырап қалмауы үшін үкімет өз тарапынан қаржыландырып, ағарту жұмысын жалғастыруы керек деген ойдамын.

«Ана тілі»: Осы ретте журналистерге қай арналарды жиірек көруге немесе қан­дай кітаптарды оқуға кеңес бересіз?

Арман Шораев: Мен өзім журналист емеспін. Мамандығым бойынша – филологпын. Бірақ журналист болуыма бір себепкер болған нәрсе – әскерде болған екі жылым. Осы уақыт ішінде мыңға жуық кітап оқыппын. Соның арқасында сөз байлығым артып, танымым кеңейген болар. Сондықтан кітапты көп оқу керек. Әдебиетті жатқа білу керек. Өзіміздің классиктер болсын, заманауи жазушылар болсын. Әлемдік классика – бәрін оқып шығу керек. Сосын, жоғарыда айттым, әлеуметтік желі пайда болғалы журналис­терге қойылатын талап та, жауапкершілік те артты. Енді құрғақ ақпарат тарататын тілшілер емес, нақты бір салаға маманданған журналистерге деген сұраныс артады. Сол үшін журналистиканың ішінде өзіңе ұнайтын, жаныңа жақын, қызығатын бір салаңды таңдап алып, сол бойынша біліміңді жетілдіру керек. Егер қаржы тақырыбы қызықтырса, экономика немесе қаржы факультетін оқып ал. Тергеу жасап, құқықтың салаға қалам тербегің келсе, заң факультеттері бар. Ал ең үлкен кеңесім – кітап оқу керек.

«Ана тілі»: Осы ретте сіздің сүйікті авторларыңызды білуге бола ма?

Арман Шораев: Әрине, болады. Қазақ авторларынан Абай Құнанбаев, Мұқағали Мақатаев, Сайын Мұратбековтің ең­бектерін сүйіп оқимын. Орыстілді журналист болғандықтан, ең жақсы көретін ақыным – Сергей Есенин. Ең көп оқыған жазушыларым – Федор Достоевский мен Михаил Булгаков. Ал шетелдіктерден – Эмиль Золя, Оноре де Бальзак…

«Ана тілі»: Біздің газеттің дәстүрлі сауалы – қазақ тілінің бүгінгі жай-күйі, қоғамда алар орны туралы пікіріңіз?

Арман Шораев: Өз елімізде қазақ тілі ең бірінші сапта тұратын тіл болуы керек. Жалпы алдағы 10-15 жылда ана тілін білмейтін қазақ болмауы керек. Мысалы, мен өзім қолымнан келгенше қазақша сөйлеуге, қазақ тілін пайдалануға тырысамын. Тіпті бастапқы кезде, осыдан 7-8 жыл бұрын әлеуметтік желілерде көбінесе орыс тілінде жазсам, қазір 50 пайыз қазақша жазамын. Байқасам, қазақ тіліндегі жазбаларымның оқырмандары күрт көбейіпті. Ол не деген сөз? Қоғам өзгеріп жатыр. Қазақ тілі өзінің күшіне еніп келеді. Менің ойымша, 10-15 жылда тек қана қазақтар емес, еліміздегі басқа ұлт өкілдері де қазақ тілін меңгеріп алады. Себебі ол уақытта қоғамда қазақ тілінсіз өмір сүру қиын болады. Сондықтан, менің ойымша, үш тілділік деген бәледен құтылуымыз керек. Мектептердің бәрінде ана тілі – бірінші тіл болуы тиіс. Өкінішке қарай, менің туып-өскен Көкшетауымда осы күнге дейін бір ғана таза қазақ мектебі бар. Ол – Кеңес өкіметі кезінен келе жатқан №3 мектеп. Қалған мектептер – аралас. Сол аралас мектептерді жойып, Оңтүстіктегі мектептер жүз пайыз қазақ тілінде, ал Солтүстіктегі мектептердің 95 пайызы қазақ тілінде білім беруі керек.

«Ана тілі»: Жаңа сайланған Президенттен қандай үміт күтесіз?

Арман Шораев: Жаңа Президентіміз: «Мен бұл жерге өзгеріс жасау үшін келдім» деп айтты ғой. Сондықтан одан мен шын мәнінде өзгерістер күтемін. Соның ішінде, саяси өзгерістер. Қазіргі таңда, өкінішке қарай, біздің халық атынан сайланған депутаттарымыздың қызметіне көңіл толмайды. Олар халықтың мұң-мұқтажын биік мінберде қозғай алмай отыр. Сондықтан саяси реформа қажет. Біздің Парламентке халықтың жағдайын ойлайтын, сойылын соғатын, қоғамда орын алған проблемалар туралы ашық айтатын, заңдарға өзгеріс енгізетін азаматтар келуі керек. Мысалы, Нұр-Сұлтандағы LRT құрылысын алайық. Қомақты 2 млрд долларды түкке тұрмайтын бір жобаға жұмсап отыр. Оның орнына сол ақшаға жағдайы төмен 70 мың жанұяға пәтер салып беруге болар еді. Жаңа Президент – Қасым-Жомарт Кемелұлы сондай халыққа жақын нәрселерге жол ашса, көңіл бөлсе, онда, әрине, мықты реформатор Президентке айналады деп ойлаймын және мен оған тілектеспін.

«Ана тілі»: Жуырда Президент Ұлттық қоғамдық сенім қеңесін құру туралы жарлыққа қол қойды. Ол кеңес қандай болуы керек деп ойлайсыз?

Арман Шораев: Өкінішке қарай, соңғы 15 жылда бірнеше түрлі кеңестер болды. Олар жай көзбояушылыққа айналды. Олардың ашылғанынан-жабылғаны­нан ешқан­дай нәтиже көрген жоқпыз. Осы жолы қоғам өзгерді, өзгерістің керек екенін билік қана емес, қоғам да біледі, күтеді. Сондықтан мен де жақсы нәтиже күтемін. Азаматтық қоғамға келсек, меніңше, ірі қалалардағы қоғамдық пікірдің басы-қасында жүрген азаматтарға қоса, еліміздің барлық аймақтарындағы тәуелсіз әрі әкімдердің қолжаулығына айналмаған лидерлердің Кеңес жұмысына қатысқаны жөн. Ең бастысы, қазақша білетін, ұлттық құндылықтарды бойына сіңірген, қазақтілді ортаның беткеұстар азаматтары болуы тиіс.

«Ана тілі»: Журналистердің кәсіби мерекесі қарсаңында әріптестеріңізге қандай тілек, ұсыныс айтасыз?

Арман Шораев: Мен үшін журналист деген нағыз азамат, патриот болуы керек. Егер сен журналистика жолын таңдасаң, оның ақша әкелетін мамандық емес екенін біл. Көрнекті қаламгер ­Шерхан Мұртазаша айтсақ, «журналистің арқалағаны – алтын, жегені – жантақ». Бірақ азаматтар бұл салаға абырой үшін, еліміздің өркенін өсіріп, мерейін тасыту үшін барады. Қалам мен микрофонды қару еткен жандар сол сезімнен айырылмасын, сол жолда еңбектенсін, жасқанбасын, қайсар болсын деп тілегім келеді. Журналистер бүкіл мамандықтардың арасында мен үшін нөмірі бірінші маман болатын. Мен ешқашан журналист болғаныма өкінген емеспін. Сондықтан заман түлкіше түрленсе де, өзінің азаматтық ­позициясынан таймайтын, қызметін кәсіби деңгейде атқаратын журналистер қауымы арта берсін деп тілеймін.

Сұхбаттасқан 
Әсел САРҚЫТ