Алматыда өткен «Elge Qaitaru» қоры «Активтерді қайтару: практикалық шешімдерді іздеу, құқықтық аспектілер, халықаралық ынтымақтастық және жаһандық тәжірибе» атты дөңгелек үстелде біраз ақпараттың шеті шықты, деп хабарлайды madeniportal.kz, Dalanews.kz сайтына сілтеме жасап.

Еске сала кетсек, Қаңтар оқиғасынан кейін елде олигархиямен күрес  басталып, халыққа ұрланған дүниені қайтару мақсатында «Elge Qaitaru» атты қоғамдық қор пайда болған еді. Оның құрылтайшылары бизнесмен және саясаткер Болат Әбілов пен банкир Оразалы Ержанов бекітілді. Олардың серіктестерінің ішінде қоғам қайраткері Сергей Дуванов, журналист Асылбек Абдулов және құқық қорғаушы Евгений Жовтис те бар.

Тіпті, былтыр заңсыз активтерді қайтару туралы Парламент арнайы заң да қабылдап, «Заңсыз иемденілген активтерді мемлекетке қайтару туралы» заңға президент 2023 жылғы 12 шілдеде қол қойды. Заң нормаларына сәйкес, жауапты мемлекеттік лауазымды атқаратын (атқарған) субъектілерге, мемлекеттік заңды тұлғаларға, квазимемлекеттік сектор субъектілеріне, сондай-ақ аталған тұлғалармен аффилирленген субъектілерге қолданылады.

Яғни, заң бойынша 100  млн доллары бар байлар ғана тексеріледі. Активтерді қайтару жұмыстарын Бас прокуратура тексеріп, мемлекеттік органдардың ақпараты және заңнамада тыйым салынбаған басқа да көздер негізінде мониторинг пен талдау жүргізеді. Алайда, заңсыз активтерді қайтару ерікті түрде немесе еліміздің, шет мемлекеттердің құзыретті органдарының шешімдері негізінде мәжбүрлі түрде жүзеге асырылуы мүмкін. Бірақ бұған күмәнмен қарайтындар көп. 

Ал мәжіліс депутаты Ермұрат Бапи бүгінде 344 жылжымалы және жылжымайтын мүлік объектісі анықталды, оның ішінде 131 нысан шетелде тіркелгенін тілге тиек етті. Сондай-ақ, 448 млрд теңге болатын құнды қағаздар шетел банктерінде жатса, 220 триллион теңге болатын банктік трансакциялар, оның ішінде 1,4 триллион теңгенің күдікті трансакциялары зерттеліп жатқан көрінеді. Оның айтуынша, тиісті комитет құрылса да, барлық жұмыс жабық есік жағдайында жүргізіліп жатыр екен.

Қоғам белсендісі Санжар Боқаев Активтерді қайтару комитеті жұмыс істей бастағалы бері мүлікті сыртқа шығарды деген күдікке ілінген 500 адамның тізімі әзірленгенін жеткізді.

 «Стратегия» әлеуметтік саяси зерттеу орталығының президенті Гүлмира Илеуова халық биліктің бәрін  ұры және жемқор деп санайды. Өйткені Үкіметке сенбейді. Жақсы, ақшаны шетелден қайтардық делік. Мұндай оқиғалар қайталанбауы үшін заң жұмыс істей ме? Халыққа осы жағын түсіндіріп айтуымыз керек» деді пікірінде.

Алайда, «Elge Qaitaru» қорының басшысы Болат Әбілов сөз соңында қор жұмысын бастағалы бері біраз мекемеге хат жазғанын, бірақ күштік құрылымдар мен прокуратура қордың ресми хатын елеусіз қалдыруға тырысатынын қаперге салды.