Адонис. Әль-Маарриге

Басты бет > ӘДЕБИЕТ > Адонис. Әль-Маарриге

Адонис. Әль-Маарриге

ӘДЕБИЕТ 24.03.2021

2523

Сириялық, жоқ, Сириялық емес, әлемдік ақын Адонисті қазақ қауымы Аллен Гинзбург яки Йоргос Сеферисті танығаны секілді танымайды. Бірақ Гинзбург пен Сеферис те біздің оқырмандарға соншалықты таныс деп айта алмаймыз. Бұл бейне бір шашына ақ түскен шағында сапарға шыққан қарияның төбе басында немесе көл жағында отырып, алысқа көз тастағаны секілді. Келесі тұрақтайтын шаһарға қашан, қай уақытта жетері белгісіз. Не шаһар қарияға, не қария шаһарға жақындар емес. Әйтпесе әлемді аралаған қарияға қол ұшында тұрған шаһарға жету қиын болып па?! Тек шаһар оған қақпасын ашса жетерлі!

"Мәдениет порталы" араб тіліндегі 20-дан астам кітаптың авторы, "Жаңа поэзия" қозғалысының беделді өкілдерінің бірі, "Әдебиет" аталымында Нобель сыйлығына басты үміткерлер қатарында есімі жиі аталатын, тоқсан жасты тақымдаған ақын Адонистің (шын есімі - Али Ахмад Саид Эсбер) Әль-Маариге жазған өлеңінің қазақша нұсқасын оқырман назарына ұсынады. Мархаббат!

Адонис, ақын

Adonis / "İhtifâen bi’l-Eşyâ’ el-Vâdiha el-Gâmide" (1988-2014) кітабынан

Әль-Маарриге*

І. Балалық

-1-

Балалық шағы асатаяқты жолдармен дос еді

адымдарының естелігі еді түнек.

Сол күннен бері кеңістікті сөздермен біріктіре бастады

келбетін бір біріне қосып.

Содан соң өлім оның жалғыз ғана бақшасы екенін білді.

-2-

Ол үйден тыныстау үшін емес, әлдекімнен сұрақ сұрау үшін шығатын;

ағаштан естілген желдің ойнаған музыкасы жолдас болатын оған.

Қадам басқан сайын тұзаққа түскенін сезетін,

шыққасы келмейтін тұзаққа.

-3-

Желдің қайда кеткені қызықтырмайтын оны.

II. Күндер

-1-

Мекеннің жалғыздық екенін сөйле,

әлемнің балшық екенін, ал адам адамның жемісі екенін сөйлеші, кәне;

кеңістік түннің шынжырларына байланған мықтап.

-2-

О, неткен, уақыт бұл – ауадан жасалған көйлекке таңмын.

О, неткен, аспан бұл– найзаның ұштарына сүйенген шатырға таңмын.

-3-

Тәніңді жастық еткен белгісіз бір шаң –

қанды бір көлдің бетіне шыққан көбіршіктер: тарих.

-4-

Таң қалған мен емес, мен тұрған кеңістік.

-5-

Мен болсам жоқтықпен бірге бөлініп барам, барлыққа қайтуым үшін бірге.

-6-

Қуаныш деген кәрі болып дүниеге келеді,

сәби болып көз жұмады қуаныш деген.

-7-

Әлем – сазды бір құмыра, сөз болса қираған қақпағы оның.

-8-

Бұл деген әлемге әмірін жүргізген ұйқысыз түндердің сағаты:

қан қоюлану үстінде,

азап мүңкіп барады уақыт.

-9-

Ал қайғы, –

үйінде отыр, адамдардан алыс қалғысы келіп үйінде отырады қайғы;

әжімдері таныс бірде бір адамның келбетіне қарамайды ол.

-10-

Тілімнен әлдеқайда сенімді,

тәнімнен әлдеқайда нәзік бола алған өлім,

мен кімге тиесілімін енді?

Қалайша жаңа бір болмысты иелене аламын, өлім?

Қалайша басқа бір болмыста бар бола аламын, өлім?

Аһ, қыршаңқы болмыс!

Аһ, жаратылыстың кемдігі!

-11-

Шегірткенің жүзінде туған сәуле мен

жарқанаттың көздерінде батқан ақшамның арасында,–

жапырақ қойнында ағады қайғы;

ал менің қайғым бұлақтармен бірге ағып барады қазір.

-12-

Кім енді жетектеп келеді екен мына бір шаңды? Сабанға көзді кім түсірді екен?

Күмәндандым,

ойладым,

басымды изедім сосын –

тығырыққа тіреліп қалып таң қалғаным –көп білгенім үшін бе деймін өзіме?

-13-

Кейін мен күлден сұрадым, сұрағаным үшін күлгенім де рас;

сен осы шынымен астыңда от бар деп ойлайды ма екенсің?

Қай хикмет иемденген сені, қария?

-14-

Ал сенің қабылдамауға хақың бар ма еді, масақ,

бидай дәнінің ұзақ сапарын?

-15-

Жаз өз құмырасын сындырды, әне,

қыстың сағаты тоқтады,

көктемнен шашылған сынықтарды күздің арбасы тасып бара жатыр.

-16-

Адамдарға таң қалмаймын енді:

адам – мүк сынды бітіп, саңырауқұлақ сынды таралады мұнда;

жан берген құрбанға да таң қалар емеспін,

ол да бір қылмыскер шәкірті.

-17-

Күнге де, айға да күмәнмен қараймын,

жұлдыздар да көретін түс емес, жастық та емес сол түсті көретін;

күлге ғана сенем –

ағаштар мазасыз

тастар мұңлы

дәрменсіз қанатын қағады жерде.

-18-

Өлілер тірілерді тәрбиелейді деп айтшы,

ал әлем өлімнің бақшасы деп айтшы, кане?!

III – Диалог

- Сен не көрдің екен, рушендил?*

- әлем неткен кем еді, мен де ол жерде кем екенмін соншалық.