Қазақстандықтар тегіндегі "ов" - “ев”- тен жаппай бас тартып жатыр

Қазақстандықтар Ресей империясынан бері қалыптасқан фамилиялардағы "-ов" және "-ев" жұрнақтарынан жиі бас тарта бастады. Қазір көптеген адамдар дәстүрлі қазақ формасына көшіп, "- ұлы" немесе "-қызы"деп тегін аяқтауда, деп хабарлайды MADENIPORTAL.KZ NEWTIMES.KZ-ке сілтеп.

Қазақ тегі қалай өзгерді?

Жүз жыл бұрын қазақтардың қазіргі мағынада тегі болған жоқ. Адам тегі (Керей Қабанбай), шыққан жері (Фарабтан Әбу Насыр), ата-бабасы (Шақшақ Жәнібек) немесе қандай да бір жарқын қасиеті — қаз дауысты Қазыбек, Жаяу Мұса, Алдар көсе деп анықталды.

Кеңес өкіметінің келуімен барлығына "дұрыс" фамилияларды алуға міндеттелді: алдымен тегі, содан кейін аты, содан кейін әкесінің аты. Олар жиі қателіктермен жазды: осылайша Аристановтар, Чариповтар, Аринбасаровтар пайда болды.

Бір қарағанда, бұл жеке мәселе болып көрінеді. Бірақ мәселе кеңірек ауқымды қамтиды. Бір отбасы мүшелерінің фамилиялары әр түрлі болуы сирек емес. Атасының соңы бір, немересінің соңы басқа.

Бауыржан Момышұлы Момышев фамилиясынан қалай бас тартты?

Кеңес өкіметі қазақ фамилияларын сақтағанын ұнатпады. Норманы бұзғандардың бірі екінші дүниежүзілік соғыста соғысып, Мәскеуді фашистерден қорғаған қазақ батыры Бауыржан Момышұлы болды. Момышұлы соғыстан аман қалғанына қарамастан, Кеңес өкіметі оған қайтыс болғаннан кейін ғана "Кеңес Одағының Батыры" (елдегі ең жоғары әскери атақ) атағын берді. Кейбір тарихшылар батыр қайтыс болғаннан кейін марапатталды деп санайды, өйткені ол фамилиясын "Момышев" деп өзгертпеді.

Қазір тегін кім және не үшін өзгертеді?

Бүгінгі таңда қанша қазақстандықтың тегі өзгеретіні туралы ресми статистика жоқ. Бірақ соңғы уақытта әлеуметтік желілерде "бұрын және кейін" форматындағы куәліктердің фотосуреттері бар посттар көбейе бастады.

Сейітжан Сыпабек Instagram-да тегіедегі жұрнақтан қалай құтылғанын айтты. Ол бұрын Сыпабеков болатын.

Белгілі кәсіпкер Дулат Тастекей де "-ев " жұрнағын алып тастады.

"Мектепте біз фамилияларды өзгерте алдық, бірақ мән бермедік. Кейінірек оның қаншалықты маңызды екенін түсіндім. Ол бюрократияға байланысты ұзақ уақытқа созылды. Құжаттар, дипломдар, жазбалардың бәрі сараланып, енді жасады”, - деді ол.

Бірақ патриотизм жұрнақпен өлшенетініне бәрі бірдей келісе бермейді.

Қазақтар күйеуінің тегін алды ма?

Threads әлеуметтік желісінің қазақстандық сегментінде көптеген қазақстандық отбасылар үшін аса сезімтал тақырыптардың бірі — тұрмысқа шыққаннан кейін фамилиясын өзгерту-өзгертпеу туралы пікірталас тез танымал болуда.

Ең көп айтылған пікірлердің бірі қолданушы Арай Ерғалидің жазбасы болды.

"Мен болашақта күйеуімнің тегін алмаймын, өйткені менің отбасым бар. Мен Арғын, Атығайдың қызымын, менің 7 балам бар және менің отбасымның бүкіл тарихы бар. Неліктен мен күйеуіме деген сүйіспеншіліктің белгісі ретінде фамилиямнан бас тартуым керек? Бұл сіздің жеке басыңыздан бас тарту сияқты", деп жазды ол.

Ислам не дейді?

ҚМДБ әйелге әкесінің атын сақтаған жөн деп санайды. Сіз күйеуіңіздің тегіне ауыса аласыз, бірақ бұл міндет емес.

Кейбір ғалымдар үйленген әйел күйеуінің фамилиясына ауыспауы керек деп санайды. Алайда, басқа ғалымдар егер әйел қоғамда қабылданған дәстүр бойынша күйеуінің тегін алса, бұл қате емес деп санайды. Олардың пікірінше, мұндай әрекет әйелдің күйеуінің отбасына жататындығын көрсетеді.