Тәуелсіздіктің 30 жылында 30 сөз үйренбесеңіздер неғып жүрсіздер? - Қазыбек Иса

Өткен бейсенбіде, 2021жылы 18 қарашада ҚР Парламенті Мәжілісінің екінші сессияға арналған өкілеттіктерін іске асыру жөніндегі негізгі іс-шаралар жоспарына сәйкес Әлеуметтік-мәдени даму комитеті «Қазақстан Республикасының биологиялық қауіпсіздігі туралы» Қазақстан Республикасы Заңының жобасын талқылау бойынша дөңгелек үстел өткізді.

Дөңгелек үстелге Әлеуметтік-мәдени даму комитеті депутаттары, жұмыс тобының мүшелері, ҚР Денсаулық сақтау вице-министрі, ҚР Бас мемлекеттік санитариялық дәрігері Ерлан Қиясов, ҚР Ауыл шаруашылығы вице-министрі Рүстем Құрманов, ҚР Білім және ғылым вице-министрі Қуаныш Ерғалиев қатысты. Сондай-ақ бейнеконференция байланыс құралдары арқылы биологиялық, медициналық технологиялар, биологиялық қауіпсіздік, экология, ғылыми зерттеулер саласындағы қызметті жүзеге асыратын ұлттық орталықтар мен институттардың басшылары, мүдделі министрліктер мен ведомстволардың, сондай-ақ Қазақстан медициналық зертханалар қауымдастығының, Еуразиялық медициналық қауымдастықтың, Қазақстан дезинфекциялаушылар одағының, «Атамекен» Ұлттық кәсіпкерлер палатасының өкілдері және басқа да сарапшылар мен мамандар қатысты.

Жиынды Әлеуметтік-мәдени даму комитетінің хатшысы Дархан Мыңбай жүргізді.

Осы жиында ҚР Парламенті Мәжілісінің депутаты, «Ақ жол» фракциясы мүшесі Қазыбек Иса ҚР Денсаулық сақтау вице-министрі, ҚР Бас мемлекеттік санитариялық дәрігері Ерлан Қиясовты мемлекеттік тілді білмегені үшін қатты сынады.

ТІЛ ТУРАЛЫ ЕЛБАСЫ ТАПСЫРМАСЫН ТЕК «АҚ ЖОЛ» ҒАНА ОРЫНДАУЫ КЕРЕК ПЕ?

-Өткенде де, осы заң жобасының тұсаукесерінде айтып едік, вице-министр Ерлан Аңсағанұлы Қиясов мырза! Сізге сол кезде де біздің депутаттарымыз қазақша сұрақ қойғанда орысша жауап бердіңіз. Бүгін үш депутат қазақша сұрақ қойды, орысша жауап беріп жатырсыз. Қазір 15-20 адам баяндама жасап, сөйледі. Сонда екі адам ғана қазақша сөйледі - Мақсат Бердіқұлов және Білім вице-министрі Қуаныш Асылханұлы. Рақмет.

Астанаға келген соң, бір жиында айтып едім, «Біздің Үкіметте жүрсең де, Парламентте жүрсең де, жалпы астанада жүргенде қазақша сөйлеген адам көрсең, шетелде жүріп қазақ көргендей қуанып кетесің» деп. Мен осы қазақша сөйлеген екі бауырым үшін қуанып отырмын. Бірақ, Ерлан Аңсағанұлы үшін қуарып отырмын. Өйткені, өткенде сіз маған қазақша жауап бере алмағанда уәде бергенсіз, «Сізге жазбаша жауап қайтарамын» деп. Әлі сол жауапты қайтарған жоқсыз, қауіпті ақпараттарды таратпау жөніндегі мәселе бойынша.

Сіздер парламентке келе жатқанда ойламайсыздар ма, адреске қарамайсыздар ма, Парламент қай елдің Парламенті деп? Жайбарақат, Ресейдің Думасына келе жатқандай келесіздер! Бұл-Қазақстан Парламенті! Ерлан Аңсағанұлы, сіз «Nur Otan» партиясының мүшесіз ғой? Ендеше Елбасы, «Nur Otan» партиясының төрағасы Нұрсұлтан Назарбаевтың «Парламент пен Үкімет тек мемлекеттік тілде сөйлесін» деген тапсырмасын білесіз, неге орындамайсыз? Осы жерде баяндама жасаған, сөйлеген 15-20 шақты адам түгелімен «Nur Otan» партиясының мүшесі. Бәрі Ресей тілінде сөйлеп отыр. Ойланатын уақыт болды, 30 жыл болды. Мысалы, мен бұл талапты өзге ұлттың өкілдеріне айтып отырған жоқпын, «неге мемлекеттік тілде сөйлемейсіңдер?» деп. Бұлай айту негізі парызымыз, міндетіміз болса да, 30 жыл болды, бірақ оларға айтып отырған жоқпыз. Сізге айтып отырмын. Осымен екінші рет келіп тұрсыз және менің қазақша сұрағыма жауап бермедіңіз. Ал біздің Парламентте Наталья Дементьева, Артур Платонов секілді өзге ұлттың өкілдері, бұрыннан қазақша сөйлеп келе жатқан Генадий Шиповских, бәрі мемлекеттік тілде сайрап сөйлеп, баяндама жасап жүр.

Заңымызға сай тек мемлекеттік тілде сөйлеу заң шығарушы орган Парламентте болмаса, бұл қайда болады? Мен сіздерге мысал үшін, ескерту үшін айтып отырмын, өткенде біз 3 маусымда осында дөңгелек үстел өткіздік. Шығармашылық одақтар, қоғамдық ұйымдардың жағдайы жөнінде. Мен сонда айтып едім «Бұл Парламенттің тарихындағы тұңғыш қазақ тілінде, мемлекеттік тілде өткен дөңгелек үстел» деп. Енді соны бекер айтқан екенмін деп, өйткені сол жиын тұңғыш және соңғы болып қала ма деп қорқып отырмын.

Иә, жиынды тек мемлекеттік тілде өткізу парламентте бізде, Әлеуметтік-мәдени даму комитетінде басталуы керек қой, Дархан Қамзабекұлы! Әйтпесе, бұл бастаманы заңның қадағалауын қарайтын Заңнама және сот-құқықтық реформа комитеті бастай ма, әлде Экология комитеті бастай ма? Осы біздің ойымызда болсын. Әлеуметтік-мәдени даму комитеті ең үлкен комитет, 20 депутат бармыз. Бүкіл зиялылар, ақын-жазушылар осында, саясаттанушылар осында, ғалымдар, докторлар осында. Төрайымымыз – Ұлттық Ғылым академиясының академигі, біз бастамағанда кім бастайды? Талап етуге байланысты барлығы. Жаңағы айтқан, біз жауапты болып, ұйымдастырған жиынымызда, Мақпал ханымға рақмет, сол кезде өзі қадалып отырып, Жанарбек бауырым қостап, мен бастап, бәріне айттық: « Жиын тек мемлекеттік тілде болады» дедік және соны бәрінен талап еттік. Үш вице-министрдің баяндамасының үшеуі де орысша жазылып қойылған екен, қазақшаға аударды. 15 шақты адамның біразы, қазақ тілді еместері де біз талап еткен соң, қазақша жазып алып келіп, оқыды. Бұның бәрі талап еткенге байланысты.

Биыл Тәуелсіздіктің 30 жылдығын тойлайын деп отырмыз, бір айдан да аз уақыт қалды. 30 жылда 30 сөз үйренбесеңіздер, неғып жүрсіздер? Сіз жәй қызметкер, немесе бизнесмен болсаңыз, мен Сізге үндемеймін, қалаған тіліңізде сөйлей беріңіз. Сіз Денсаулық сақтау министрінің орынбасарысыз. Осы естеріңізде болсын!.

Өткендегі бір жиында да айтып едім. Елбасы – «Nur Otan» партиясының төрағасының «Парламент пен Үкімет тек мемлекеттік тілде сөйлесін» деген тапсырмасын сонда тек «Ақ жол» партиясы, мен ғана орындауым керек пе, «Нұротандықтар» неге орындамайды деп? Осы ойларыңызда болсын. Рахмет.

Қазыбек Иса, ҚР Парламенті Мәжілісінің депутаты, «Ақ жол» фракциясы мүшесі